Mỗi người chỉ có duy nhất một dấu vân tay, không ai giống ai. Chính vì vậy, vân tay được xem là đặc điểm đặc trưng của một người, dựa vào đó người ta có thể ứng dụng lấy dấu vân tay cho nhiều trường hợp khác nhau.
Một số trường hợp cần lấy dấu vân tay:
Xác thực danh tính, hồ sơ cá nhân
Xác thực danh tính, hồ sơ cá nhân của một người thông qua dấu vân tay là một phương pháp không còn xa lạ đối với chúng ta. Công nghệ này đã được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau như ngân hàng, bảo mật thông tin, truy cập an ninh, an ninh nhà ở, các thiết bị thông minh, máy tính, điện thoại,… Đặc biệt phương pháp này còn được ứng dụng trong việc quản lý thẻ căn cước của công dân, visa, hợp đồng quan trọng,… đã cho thấy rằng độ chính xác của vân tay. Người dùng cung cấp dấu vân tay cho bên thứ 3 để phân tích các đặc điểm chỉ có duy nhất của dấu vân tay đó và lưu trữ cho các hoạt động tiếp theo của người dùng.
Truy vết tội phạm
Xác định dấu vân tay là một phương pháp phổ biến và hiệu quả để truy vết tội phạm hiện nay. Bởi vì vân tay là đặc điểm để xác minh danh tính của một người, thêm vào đó nó có thể tìm thấy ở mọi nơi miễn là người đó chạm vào bề mặt rắn, bề mặt dính máu, mực, sơn, bụi, dầu,… Hầu hết các vụ án, tội phạm sẽ thường để lại dấu vân tay khi tiếp xúc với vật dụng, hiện trường, nạn nhân,… Khi nhận biết các dấu vân tay trên bề mặt [vân tay nổi], cảnh sát sẽ thu thập chúng và tiến hành kiểm tra. Tuy nhiên một số dấu vân tay khó nhìn thấy [dấu vân tay chìm hình thành bởi dầu và mồ hôi của hung thủ] sẽ cần đến nhiều công cụ và phương pháp thu thập phân tích khác để xác định. Nhờ những dấu vân tay này, cảnh sát có thể truy vết dấu vân tay để xác định được hung thủ trong những người bị tình nghi.
Test sinh trắc vân tay để phân tích, đánh giá tiềm năng, khả năng não bộ
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng dấu vân tay và não bộ có mối quan hệ mật thiết với nhau. Vì vậy khi xác định và phân tích dấu vân tay sẽ cho ta biết được tính cách của mỗi cá nhân. Qua việc tìm hiểu về sinh trắc vân tay, chúng ta có thể hiểu được những khả năng, ưu điểm và hạn chế, tài năng bẩm sinh của mỗi người. Phương pháp này được tiến hành bắt đầu từ việc tiếp nhận dấu vân tay, sau đó sử dụng công nghệ phân tích hình dạng, độ dài, mật độ của dấu vân tay và đưa kết quả đến các chuyên gia nghiên cứu để đánh giá khả năng của não bộ.
Công nghệ ngày càng cải tiến, các cách lấy dâu vân tay cũng ngày càng nhiều và được ứng dụng nhiều hơn. Cùng tìm hiểu 6 cách lấy dấu vân tay phổ biến ngày nay.
Sử dụng mực in – bột than lăn tay
Lấy dấu vân tay bằng cách sử dụng mực in hoặc bột than lăn tay là phương pháp rất phổ biến thường thấy trong những lúc làm giấy tờ quan trọng như làm căn cước công dân, visa, thi chứng chỉ Toeic, hợp đồng,…
Phương pháp lấy dấu vân tay bằng cách sử dụng mực in hoặc bột than lăn tay có các đặc điểm như sau:
- Dễ thực hiện: Chỉ cần mực in hoặc bột than để lăn dấu vân tay là đã có thể thực hiện lấy dấu vân tay một cách nhanh chóng, tiện lợi.
- Chi phí rẻ: Đây là phương pháp có chi phí tương đối thấp vì giá thành của mực in hoặc bột than khá rẻ.
- Hữu dụng với người có vân tay nổi: Những người có vân tay nổi sẽ rất dễ lấy dấu vân tay bằng mực in hoặc bột than. Tuy nhiên những người có vân tay chìm, khó thấy, gần như tệp với bề mặt da sẽ rất khó khăn trong việc lấy dấu vân tay bằng mực in hoặc bột than. Nếu được sẽ có kết quả hình in khá mờ, không rõ nét [Những người hay lao động sẽ có thể có dấu vân tay nổi là do họ thường xuyên làm các việc nắm cầm nắm đồ vật nhiều dẫn đến da tay bị khô rát, tạo thành những vết chai, sần. Ngược lại những người nhàn rỗi sẽ thường có bàn tay mềm, mịn, các dấu vân tay nhuyễn và chìm sát bề mặt da nên khá khó thấy].
- Giải pháp lấy dấu vân tay cho người có dấu vân tay mỏng: Tuy nhiên, hiện nay người ta đã chỉ ra rằng những người có dấu vân tay mỏng có thể nhúng tay vào nước lạnh trong một thời gian để da sần lên, lúc này dấu vân tay sẽ hiện lên rõ nét và dễ dàng lấy dấu vân hơn.
- Sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau: Bởi vì các đặc tính trên nên phương pháp lấy dấu vân tay bằng mực in hoặc bột than được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau.
Scan
Scan vân tay là một trong những phương pháp lấy các loại vân tay chính xác và tối ưu nhất được sử dụng trong nhiều lĩnh vực hiện nay. Ngoài ra phương pháp này còn thích hợp cho những người có dấu vân tay chìm, vân nhuyễn bởi nó sẽ đưa ra kết quả chính xác và tương thích nhất so với cách sử dụng mực in.
Scan vân tay là quá trình lấy dấu vân tay thông qua các thiết bị đặc biệt, sau khi có được hình ảnh vân tay thiết bị sẽ tiến hành phân mảnh cắt lớp để đưa ra chi tiết cấu trúc của dấu vân tay của người. Từ đó đưa ra kết quả hoặc có thể ứng dụng một số tính năng liên quan đến vân tay cho người dùng như xác minh, bảo mật,…
Hiện nay có 2 loại scan phổ biến thường được ứng dụng như sau:
- Scan qua Apps: Scan vân tay qua Apps rất đơn giản, người dùng chỉ cần tải Apps về ứng dụng điện thoại và tiến hành lấy dấu vân tay theo hướng dẫn của Apps. Một số Apps lấy dấu vân tay hiện nay như Mood Scanner 4+, Fingerprint Mood Scanner,…
- Scan bằng máy: Phương pháp scan vân tay bằng máy sẽ tiến hành lấy mẫu, thu thập vân tay bằng cách quét vân tay cảm biến quang học [optical sensor] hoặc cảm biến điện dung [capacitive sensor]. Cảm biến quang học sẽ sử dụng ánh sáng quét và tạo hình dấu vân tay, hình ảnh thu được sẽ chuyển về máy tính và tiến hành phân tích. Cảm biến điện dung sẽ tạo ra các tụ điện và phân tích vân tay mỗi khi quét vân tay, phương pháp này và thường được sử dụng trong máy chấm công.
Sử dụng bột lưu vân tay
Bột lưu vân tay là phương pháp thu thập dấu vân tay thường được sử dụng trong điều tra – hình sự và tội phạm. Cảnh sát sẽ sử dụng bột phủ lên những nơi có nghi ngờ bám dấu vân tay, những bột mịn này sẽ làm các dấu vân tay chìm trở thành vân nổi. Từ đó người ta sẽ dễ dàng lưu mẫu vân tay bằng cách chụp hình hoặc lấy mẫu bằng băng dính.
Song song với những lợi ích của bột lưu vân tay đem lại trong việc điều tra thì người dùng phải thật sự cẩn thận, chắc chắn mới sử dụng bột lưu này bởi nó có thể làm hư hại các chứng cứ khác tại hiện trường. Hơn nữa bột lưu vân tay sẽ không có tác dụng nếu hiện trường đang bị ẩm ướt.
Sử dụng ánh sáng
Vân tay sẽ hiện khi có ánh sáng phù hợp chiếu lên chúng. Sử dụng tia Laser hoặc đèn LED với một bức xạ cố định quét qua hiện trường, nếu hiện trường có các dấu vân tay còn sót lại trên các bề mặt sẽ cho ta hình ảnh vân tay. Phương pháp này không làm hư hại các chứng cứ khác nhưng đem lại hiệu quả rất tốt trong việc phá án.
Tuy nhiên với phương pháp sử dụng ánh sáng để lấy dấu vân tay, phải điều chỉnh đúng phổ màu, cường độ chiếu sáng của mỗi loại đèn khác nhau trong môi trường, điều kiện khác nhau mới có thể làm nổi bật được dấu vân tay. Người ta cũng thường sử dụng phương pháp này kết hợp với bột lưu vân tay để tìm ra dấu vân tay tốt nhất.
Dùng các loại hoá chất
Ngoài những cách trên, người ta còn sử dụng một số loại hóa chất trong điều tra tội phạm. Những loại hóa chất này được ứng dụng để hỗ trợ lấy dấu vân tay của thủ phạm trong hiện trường.
Một số hóa chất được sử dụng thường gặp:
- Cyanoacrylate: Đây là một hóa chất dạng keo hơi, nó có khả năng bám dính trên các bề mặt như gương, kim loại,… Các nhà điều tra sẽ phun hợp chất này lên những bề mặt nghi ngờ có lưu dấu vân tay. Sau đó các dấu vân tay sẽ dễ dàng được nhìn thấy dưới ánh sáng đèn LED hoặc ánh sáng trắng bình thường.
- Ninhydrin: Đây là chất hóa học thường được sử dụng trong việc điều tra án, nó được áp dụng trên các bề mặt gỗ, giấy, xốp,… Khi phun Ninhydrin lên bền mặt nghi ngờ có dấu vân tay, nó sẽ tác dụng với các amino acid có trong vân tay và tạo thành phản ứng màu tím hoặc màu đỏ. Từ đó có thể quan sát và thu thập vân tay bằng cách chụp ảnh hoặc băng dính.
- DFO [1,8-diazafluoren-9-one]: Đây là một hóa chất hoạt động mạnh trong việc thu thập dấu vân tay của tội phạm để lại tại hiện trường. DFO sẽ tạo phản ứng huỳnh quang nếu được phủ lên dấu vân tay và được nhìn thấy khi chiếu ánh sáng xanh lam lên chúng.
Phun Ninhydrin lên bền mặt nghi ngờ có dấu vân tay, nó sẽ tác dụng với các amino acid có trong vân tay và tạo thành phản ứng màu tím hoặc màu đỏ
Một vài cách khác
Ngoài những phương pháp thu thập dấu vân tay kể trên, hiện nay người ta vẫn còn một số các thu thập khác từ da, quần áo và vân tay trên những bề mặt khó sử dụng các biện pháp thông thường.
- Amido Black: Amido Black là một chất màu protein và phản ứng với các loại protein bất kỳ do sinh vật để lại bao gồm cả con người. Vì vậy được sử dụng để tăng cường những hình ảnh của vết máu trên da người.
- AccuTrans: Là một hợp chất dạng lỏng được sử dụng để tăng cường và thu thập các dấu vân tay được rõ nét và chính xác hơn. Vân tay từ bề mặt gốc bị hạn chế do bề mặt gồ ghề, người ta sẽ sử dụng AccuTrans để sao chép sáng các mẫu vân từ bột lưu vân ở các vật liệu khác dễ nhìn hơn như giấy hoặc bằng keo.
Tuy nhiên đây là những phương pháp có thể làm hư hại đến các chứng cứ khác trên hiện trường, vì vậy cần hết sức cẩn thận và cân nhắc khi sử dụng.
Có trường hợp không thể lấy được dấu vân tay hay không?
Dấu vân tay là duy nhất, là đặc điểm đặc trưng của một người, tuy nhiên một số ít người không có dấu vân tay và không lấy được dấu vân tay. Dưới đây là một số trường hợp không lấy được dấu vân tay.
Người mắc chứng Adermatoglyphia
Adermatoglyphia hay bệnh “chậm nhập cư” là một chứng bệnh mà bệnh nhân không có các dấu vân tay, ngón tay phẳng lì, không có những đặc trưng đường cong, đường tròn của dấu vân tay. Ngoài ra một số đường vân trên ngón chân, lòng bàn tay, lòng bàn chân cũng sẽ không được tìm thấy trên người bệnh nhân. Người bị bệnh này sẽ hoàn toàn khỏe mạnh như những người bình thường khác, tuy nhiên một số tuyến mồ hôi sẽ suy giảm ít.
Vào năm 2007, một người phụ nữ ở Thụy Sĩ đã không thể nhập cảnh vào Mỹ vì cô ấy không có dấu vân tay, đều này đã làm các nhà chức trách hết sức bối rối và các nhà nghiên cứu đã bắt đầu chú ý trường hợp này. TS Itin đã phát hiện 8 người trong gia đình của người phụ nữ này đều không có dấu vân tay từ lúc mới sinh. Và từ đó đã phát hiện thêm 3 gia đình khác cũng không có dấu vân tay, và họ đều mắc phải một căn bệnh cực kỳ hiếm là chứng Adermatoglyphia.
Hoạt chất Capecitabine trong thuốc điều trị ung thư
Thuốc Xeloda điều trị ung thư vú, ung thư dạ dày, ung thư đại tràng sẽ có chứa hoạt chất Capecitabine có tác dụng phụ làm cho bàn tay, bàn chân bị sưng đỏ, đau, bong tróc, nứt da,… và điều này dẫn đến làm mất dấu vân tay của người bệnh trong quá trình điều trị. Tuy nhiên triệu chứng này có thể biến mất sau chu kỳ hóa trị lần 3 nhưng bệnh nhân đã bị mất dấu vân tay.
Một người phụ nữ ở Mexico [65 tuổi] đã đến một ngân hàng để giao dịch nhưng bà không thể giao dịch được vì không có dấu vân tay khiến các nhân viên đều bất ngờ và bối rối. Tuy nhiên sau nhiều cuộc điều tra và tìm hiểu kỹ, người ta đã xác định rằng bà không có dấu vân tay là do bà đang điều trị ung thư vú. Người phụ nữ này đã phải đến cơ quan y tế để chứng thực và cơ quan đã gửi thư đến ngân hàng cho biết lý do hóa trị bà đã bị mất dấu vân tay. Và từ đó bà có thể giao dịch được với ngân hàng.
Vào đầu tháng 5-2009, bác sĩ Eng-Huat Tan tại Trung tâm Ung thư quốc gia Singapore là bác sĩ của ông S. đã mô tả sự việc mất dấu vân tay trên tạp chí Annals of Oncology [Hiệp hội Ung thư nội khoa châu Âu]. Theo bác sĩ, ông S. [62 tuổi] ở Singapore đến Mỹ thăm người thân đã bị bắt giữ vì máy quét không phát hiện được dấu vân tay của ông. Ông đã được xác định răng đang được hóa trị ung thư bằng thuốc Xeloda chứa hoạt chất capecitabine nên đã bị triệu chứng mất dấu vân tay ở tay và chân. Sau vài tiếng ông đã được nhập cảnh tại Mỹ.
Bị viêm da cơ địa ở ngón tay
Viên da cơ địa thường gặp trên những vùng da mỏng và thường xuyên tiếp xúc với các chất, yếu tố gây dị ứng kích ứng [nước, xà phòng, hóa chất chất tẩy rửa,…], như vùng mặt, khuỷu tay, bàn chân và ngón tay. Đây là một loại bệnh lý gây tổn thương da ở dạng nông, dai dẳng, dễ tái phát, gây cảm giác ngứa ngáy và làm mất dấu vân tay nên bệnh xuất hiện trên các ngón tay.
Người bị viêm da cơ địa trên các ngón tay ban đầu sẽ có những ban dát đỏ, mụn nước và ngứa ngáy khó chịu, sau đó mụn nước vỡ và bị rỉ dịch, lở loét và phù nề. Sau khi chuyển đến giai đoạn nặng hơn sẽ làm cho các ngón tay bong tróc, sần sùi, khô và tổn thương dai dẳng, làm nứt nẻ và nặng có thể chảy máu. Do hiện tượng này xảy ra lặp đi lặp lại, từ đó sẽ khiến các đầu ngón tay bị mất vân tay.
Vùng da ngón tay bị thương tổn do tai nạn
Da ở các đầu ngón tay là vùng da dễ bị chịu tổn thương nhiều nhất vì nó tiếp xúc thường xuyên với nhiều hoạt chất, bề mặt và vật dụng khác nhau. Hơn nữa đây là lớp da mỏng nên khi bị cắt, mòn rất sây sẽ có thể gây mờ hoặc mất vân tay và khó phục hồi lại.
Một số nghề nghiệp hiện nay đòi hỏi người làm cần phải tiếp xúc nhiều với các chất hóa học, tiếp xúc với những chất này trong thời gian lâu dài có thể ảnh hưởng đến các cấu trúc của vân tay làm mất dấu vân tay tạm thời hoặc nặng hơn là vĩnh viễn.
Anh On và chị Lành khi lăn tay lên tờ giấy kết hôn nhiều lần đã phát hiện dấu mực dưới ngón tay hay trên giấy cứ phẳng lì, không có chút gợn vân nào. Được biết 2 vợ chồng anh chị sinh sống bằng nghề đan giỏ mỗi ngày. Vì vậy ngón tay của anh chị lúc nào cũng phải làm việc đến bong tróc, cả bật máu và sưng phồng, các ngón trỏ và ngón cái chằng chịt vết sẹo. Da ngón tay của anh chị đã bị bào mòn nghiêm trọng và mất dấu vân tay. Vì vậy đã 4 năm, anh chị On và Lành đều chưa thể đăng ký giấy kết hôn.
Tuy nhiên nhiều trường hợp mất dấu vân tay vì ngón tay bị thương tổn do tai nạn chỉ là tạm thời. John Dillinger – một gangster [tội phạm xã hội đen] nổi danh của những năm 1930 bởi vì hắn đã cướp 24 ngân hàng Mỹ. Hắn ta đã từng tự phá hủy những dấu vân tay của mình bằng cách làm bỏng da dưới acid và lửa. Nhưng khi da mọc mới, dấu vân tay vẫn hiện như cũ khiến hắn không khỏi bàng hoàng.
Một số phương pháp thay thế khi không thể lấy dấu vân tay
Dâu vân tay là đặc điểm đặc trưng duy nhất của một người, tuy nhiên trên cơ thể của chúng ra vẫn còn rất nhiều đặc điểm nhận dạng đặc trưng và độc nhất khác. Hiện nay, ngành sinh trắc học đã nghiên cứu và đưa ra các phương pháp nhận dạng thay thế dấu vân tay.
Một số phương pháp như:
- Sinh trắc giọng nói: Giọng nói là đặc trưng của mỗi người, không có ai có đặc điểm giọng nói giống nhau. Vì đường âm của mỗi người được tạo ra nhờ 70 bộ phận cơ thể nên mỗi người sẽ có một trường âm thanh khác nhau, ngữ âm, hình thái, chất giọng khác nhau. Vì vậy, sinh trắc giọng nói cũng là một trong những phương pháp để xác minh một người thay thế cho việc lấy dấu vân tay.
- Sinh trắc mống mắt: Cũng giống như giọng nói, mống mắt của một người là một đặc điểm duy nhất và không ai giống ai. Sinh trắc mống mắt sẽ giúp ghi lại các cấu trúc phức tạp của mống mắt và dịch thành những dòng lệnh, tạo mẫu kỹ thuật số. Sau đó được lưu trữ để nhận dạng được một người.
- Sinh trắc khuôn mặt: Khuôn mặt cũng là một trong những đặc điểm để phân biệt người với người. Không ai có thể có khuôn mặt giống nhau, vì vậy dựa trên những đặc điểm của khuôn mặt như mắt, mũi, miệng,… người ta có thể xác định được một người. Phương pháp này có thể hoàn toàn thay thế được vân tay.
Nhờ vào các đặc điểm trên khuôn mặt, người ta có thể tiến hành xác minh một người thay thế cho vân tay
Ở Việt Nam, khi làm Căn cước công dân cần phải xác thực vân tay, lăn tay để xác minh một người. Tuy nhiên nhiều người không có dấu vân tay, không lấy được vân tay thì công an sẽ tiến hành xem xét các đặc điểm nhận dạng khác trên khuôn mặt như nốt ruồi, sẹo cũng sẽ được sử dụng để nhận dạng thay thế.
Có rất nhiều cách lấy dấu vân tay hiện nay, mỗi cách lấy dấu vân tay sẽ có một đặc tính, ưu điểm cũng như hạn chế khác nhau. Tùy thuộc vào ứng dụng và mục đích, môi trường khác nhau mà người ta tiến hành lấy dấu vân tay khác nhau. Hy vọng bài viết trên đã tổng hợp được đầy đủ những thông tin về dấu vân tay cần thiết cho bạn.
Hiện nay dấu vân tay đã được ứng dụng vào sinh trắc vân tay để giúp con người tìm ra được những giới hạn, tiềm năng của bản thân. Bởi vì dấu vân tay có liên hệ mật thiết với não bộ, vì vậy khi đo lường, phân tích dấu vân tay, người ta có thể phần nào phân tích được não bộ, các chỉ số thông minh, tư duy và tư duy của một người. Phương pháp sinh trắc vân tay đã được ứng dụng tại UPO giúp cho nhiều phụ huynh nắm được được ưu, nhược điểm, tính cách của con trẻ để đưa ra những biện pháp khắc phục và phát triển bản thân phù hợp nhất.
Tác giả/Tham vấn: LÊ ĐẶNG MINH NHẬT
Founder - CEO Công Ty CP Tiềm Năng Vô Hạn UPO
Thầy Lê Đặng Minh Nhật là nhà đào tạo, nhà nghiên cứu tâm lý giáo dục vời hơn 10 năm giảng dạy và đào tạo hơn 30.000 học viên toàn quốc. Thầy cũng là nhà huấn luyện và tư vấn cho đội ngũ nhân sự và khách hàng của các tập đoàn và doanh nghiệp: FPT, PQC hospitality, J&T express, Amyra, ILA, RMIT, AIA EXCHANGE, Chubb Life, Global Media…
"Giáo dục nào đâu phải là quần áo để khoác lên cho đẹp, bởi giáo dục vốn dĩ là khơi dậy cái đẹp từ bên trong mỗi đứa trẻ" chính là châm ngôn của thầy trong giáo dục con trẻ.