Ngành nông nghiệp đang đối mặt với một trong những thách thức lớn như biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường. Khoảng 30.000 loài cỏ dại, 10.000 loài côn trùng cùng nhiều loại nấm bệnh, vi khuẩn, virus ảnh hưởng đến cây trồng. Nông nghiệp càng thâm canh thì nguy cơ sâu bệnh càng nhiều. Làm thế nào để nuôi sống chín tỷ người trên thế giới vào năm 2050 theo cách bền vững, thân thiện với môi trường?
Theo các chuyên gia khuyến nông, dùng thuốc bảo vệ thực vật là một trong những cách góp phần hạn chế sâu bệnh, mùa màng ít bị hư hại, song cũng không nên lạm dụng.
Người nông dân cần sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hợp lý để hạn chế ảnh hưởng đến môi trường, khiến nhiều loài thiên địch của sâu bọ biến mất, tăng giá thành đầu tư... Tạo ra nông sản tồn dư thuốc bảo vệ thực vật, không an toàn có thể khiến người nông dân thua thiệt ngay chính trên sân nhà. Bà con cần nắm nguyên tắc gồm đúng thuốc, đúng liều, đúng lúc và đúng cách.
Nắm rõ nguyên tắc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật
Đúng thuốc: mỗi loại sâu bệnh lại có những đặc tính khác nhau. Bệnh nào thì dùng thuốc đó. Chọn đúng thuốc mới cho hiệu quả bảo vệ năng suất cây trồng. Sản phẩm cần chất lượng, thân thiện môi trường, tránh loại không có trong danh mục cho phép. Bà con có thể tải phần mềm tra cứu Thuốc bảo vệ thực vật miễn phí của Cục Bảo vệ thực vật [Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn] để tìm hiểu hoạt chất có trong thuốc, hàm lượng, liều lượng và cách sử dụng.
Đúng liều: liều lượng thuốc được hướng dẫn trên bao bì của nhà sản xuất, không nên lạm dụng vì lượng dư thừa có thể ảnh hưởng đến các sinh vật có lợi khác, bất lợi đến chính cây trồng. Nông sản khi thu hoạch có thể bị tồn dư thuốc trừ sâu. Nếu tự ý giảm liều lượng khiến cho sâu bệnh không bị tiêu diệt mà còn gây lờn thuốc, khó khăn hơn.
Đúng lúc: các loại sâu bệnh có thể phát triển mạnh ở từng giai đoạn khác nhau. Dựa vào kinh nghiệm làm nông, bà con có thể phát hiện những thời điểm sớm sâu bệnh sinh sôi, phát triển để phun thuốc đúng lúc. Các thời điểm phù hợp để phun thuốc bảo vệ thực vật như trời râm mát, không mưa, không gió to... Hạn chế phun thuốc trừ sâu bệnh vào lúc cây mới ra hoa, trổ bông, sắp đến thời gian thu hoạch.
Đúng cách: thuốc bảo vệ thực vật dạng viên, dạng pha với nước... sẽ có cách sử dụng khác nhau. Người nông dân nên đọc kỹ hướng dẫn của nhà sản xuất để dùng đúng cách. Khi phun cần chú ý dùng ngay trên sâu bệnh, tính toán hướng gió nếu thuốc thuộc dạng phun. Bà con cũng cần trang bị dụng cụ, thiết bị lao động cần thiết...
Một nông dân Hà Tĩnh phun thuốc khi vừa gieo mạ. Ảnh: Đức Hùng.
Sản xuất, quản lý thuốc bảo vệ thực vật hướng đến môi trường
Nhiều năm nay, cơ quan chức năng và nhà sản xuất tổ chức nhiều chương trình, cung cấp tài liệu hướng dẫn bà con dùng thuốc an toàn, có trách nhiệm, giảm lượng dùng nhưng không làm ảnh hưởng đến năng suất cây trồng. Ngành công thương cũng như ngành bảo vệ thực vật từng bước siết chặt thị trường thuốc trừ sâu bệnh trên cây trồng, góp phần ổn định sản xuất nông nghiệp...
Việt Nam hiện quản lý thuốc theo danh mục, có hơn 4.000 loại được phép sử dụng. Mức dư lượng thuốc bảo vệ thực vật tức các chất tồn dư trong thực phẩm do sử dụng thuốc bảo vệ thực vật [MRL] cho phép phải tuân thủ theo quy định.
Thông qua các chương trình như "1 phải 5 giảm", "3 giảm 3 tăng", trong đó có giảm sử dụng thuốc bảo vệ thực vật của Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn mà hiện nay chất lượng nông sản tăng lên đáng kể. Một số trái cây của Việt Nam đạt tiêu chuẩn như GlobalGAP, được xuất khẩu sang nhiều nước, có mặt ở những thị trường khó tính như Nhật, châu Âu, Mỹ.
Nhiều công ty sản xuất đẩy mạnh nghiên cứu sản phẩm thân thiện môi trường, hướng đến sự phát triển bền vững trong ngành nông. Thuốc phải đáp ứng yêu cầu nghiêm ngặt về đăng ký sử dụng của cơ quan chức năng để không gây ra rủi ro cho con người, động vật, môi trường.
Song trên thị trường hiện nay có nhiều loại thuốc bảo vệ thực vật. Cùng một loại sâu bệnh trên một loại cây trồng có thể có hàng chục sản phẩm của những công ty khác nhau. Tại một đại lý có đến hàng trăm nhãn thuốc bảo vệ thực vật với nhiều công dụng, hiệu quả. Đại lý và người nông dân có nhiều sự lựa chọn trong mua bán, sử dụng song cũng khiến họ lúng túng.
Anh Kiên [chủ một cửa hàng tại Long An] cho biết, lắm lúc cửa hàng bán thuốc cũng dựa vào thói quen. Người nông dân cũng vì vậy dễ mua phải hàng kém chất lượng, hàng nhái hàng giả, ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng nông sản.
Công nghệ in 3D, mã QR giúp nhận diện sản phẩm chính hãng
Người nông dân nên tìm hiểu và chọn mua sản phẩm chính hãng của thương hiệu lớn, bán ở các cửa hàng quen thuộc, uy tín. Cần tránh mua phải hàng giả, hàng nhái vì những sản phẩm này không đảm bảo các tiêu chuẩn chất lượng. Sử dụng điện thoại thông minh kiểm tra mã QR, Cap-seal trên sản phẩm là một trong những cách để phân biệt hàng thật, hàng giả.
Nếu chọn mua sản phẩm của Bayer, bà con còn có thể phân biệt hàng chính hãng bằng cách tải miễn phí ứng dụng Bayer CapSeal Advanced phiên bản tiếng Việt tại App Store của Iphone và CH Play cho các dòng điện thoại Android; mua hàng chính hãng, trực tiếp qua mạng với ứng dụng MyAgrolink của Bayer.
Người nông dân nên biết rõ sản phẩm mình cần, kiểm tra kỹ logo Bayer trên sản phẩm trước khi mua, không mua hàng không rõ nguồn gốc, bán trôi nổi trên thị trường.
Logo Bayer in 3D, quét mã QR trên sản phẩm giúp phân biệt hàng thật, giả.
Cùng với nỗ lực của nhà nước, các doanh nghiệp thuốc có uy tín phát triển công nghệ, phương án hỗ trợ nông dân nhận dạng và chọn lựa đúng sản phẩm chính hãng, nâng cao hiệu quả sử dụng.
Giải pháp sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sao cho hợp lý phải đến từ nhiều phía. Nhưng quan trọng vẫn là người nông dân chọn đúng sản phẩm chất lượng, thân thiện môi trường và dùng đúng cách để nông sản an toàn, nâng cao năng suất. Đó cũng là cách để phát triển nền nông nghiệp bền vững.
Kim Uyên
- Khi sử dụng thuốc BVTV để phun trên đồng ruộng, thuốc BVTV sẽ tác động đến dịch hại và hạn chế tác hại của chúng đến cây trồng, sinh vật có ích và môi trường sinh sống. Nếu không có biện pháp sử dụng đúng đắn thì thuốc BVTV không chỉ gây độc hại cho dịch hại mà còn gây tác hại cho người, cây trồng, sinh vật có ích và môi trường sống.
Do vây, mục tiêu của việc dùng thuốc BVTV trên đồng ruộng phải bao gồm hai mặt không thể tách rời là:
- Pháp huy tác dụng tích cực của việc dùng thuốc BVTV trong việc đẩy lùi tác hại của dịch hại.
- Hạn chế đến mức thấp nhất tác dụng xấy của thuốc BVTV đến con người, cây trồng, sinh vật có ích và môi trường sống.
Để đạt được mục tiêu trên, cần thực hiện hai điều cơ bản sau:
- Thực hiện phương pháp phòng trừ tổng hợp đối với mọi loài dịch hại và cây trồng, chỉ dùng biện pháp hóa học [phun thuốc trừ khi dịch hại trên đồng ruộng] trong trường hợp đã thực hiện mọi biện pháp phòng trừ khác, nhưng dịch hại vẫn phát sinh, phát triển với mức độ cao có thể gây tổn thất nặng đến năng suất và phẩm chất nông sản.
- Đảm bảo sử dụng thuốc BVTV đúng thuốc, đúng đối tượng, đúng liều lượng, đúng nồng độ, đúng thời gian, đúng phương pháp và phạm vi cho phép, đúng thời gian cách ly; đảm bảo an toàn cho người, cây trồng, vật nuôi, vệ sinh an toàn thực phẩm và môi trường.
2. Kỹ thuật 4 đúng trong việc dùng thuốc BVTV
Tinh thần cơ quản của kỹ thuật 4 đúng [Đúng thuốc, đúng liều lượng, đúng lúc, đúng cách] trong việc dùng TBVTV là tìm mọi viện pháp [chọn thuốc, pha thuốc, phun thuốc trên đồng ruộng …] sao cho:
- Thuốc tiếp xúc với dịch hại nhiều nhất.
- Thuốc xâm nhập được vào cơ thể dịch hại nhiều nhất.
- Thuốc dịch chuyển và tác động đến cơ thể dịch hại mạnh nhất.
Nhưng đồng thời phỉa cố gắng hạn chế đến mức thấp nhất sự tiếp xúc, sự xâm nhập, sự dịch chuyển và tác động của thuốc đến người, cây trồng, sinh vật có ích và môi trường sống.
2.1 Đúng thuốc
- Mỗi một loại thuốc BVTV có một phổ tác động đặc trưng do vậy muốn chọn đúng thuốc đòi hỏi người sử dụng thuốc phải xác định rõ đối tượng dịch hại mà mình cần phòng trừ.
- Mỗi thuốc BVTV đòi hỏi một điều kiện ngoại cảnh trên đồng ruộng thích hợp để hiệu lực của chúng đối với dịch hại phát huy tác dụng một cách tối đa. Ví dụ các thuốc trừ cỏ nhóm Sulfonylurea đòi hỏi khi phun trên ruộng phải có một lớp nước 2-4 cm [ngập lá cỏ] thì hiệu lực trừ cỏ của thuốc mới cao.
- Vì dịch hại có khả năng phát triển tính kháng của chúng đối với các thuốc BVTV nên đối với những dịch hại phải phòng trừ nhiều lần trên một vòng đời của cây trồng cũng như trong cả vụ cây trồng thì việc chọn đúng thuốc chọn các thuốc được sử dụng có tổng chi phí thấp nhất và không sử dụng chỉ một loại thuốc cho tất cả các lần phun.
- Thuốc BVTV là các chất độc, đặc biệt là các thuốc trừ sâu nên việc chọn đúng thuốc có nghĩa là chọn những thuốc có mức độ độc thấp, thuốc có tính chọn lọc cao đối với các loài kỹ sinh thiên địch và có thời gian cách ly ngắn nhất là khi phun thuốc cho rau ăn lá và ăn quả.
- Chọn đúng thuốc còn có nghĩa là chọn những thuốc an toàn cho cây trồng được phun thuốc. Điều này đặc biệt cần chú ý đối với thuốc trừ cỏ.
2.2 Đúng liều lượng
Liều lượng khuyến cáo sử dụng trên đồng ruộng được in trên nhãn thuốc là kết quả của việc khảo nghiệm thuốc trước khi đăng ký vào danh mục thuốc được phép sử dụng tại Việt Nam. Và được hội đồng tư vấn quyết định trên kết quả khảo nghiệm thụ được. Tuy vậy, trong nhiều kết quả điều tra nông dân cả ngước về việc họ sử dụng thuốc BVTV cho thấy nông dân thường phun thuốc với liều lượng cao hơn liều lượng khuyến cao từ 1,5-2 lần, đặc biệt là nông dân ở các vùng trồng rau.
- Việc phun đúng liều lượng làm giảm khả năng bị diệt của các loại ký sinh thiên địch trên đồng ruộng, vì thường các loài này dễ bị ảnh hưởng của thuốc hơn các loài sâu hại. Mặt khác việc phun cao hơn liều khuyến cao không có nghĩa là dịch hại sẽ bị tiêu diệt hết hoàn toàn cũng như sẽ tạo điều kiện để dịch hại nhành hình thành và phát triển tính kahngs với thuốc BVTV. Hậu quả là số lần phun thuốc sẽ tăng lên do cân bằng giữa dịch hại và kẻ thù tự nhiên của chúng bị phá vỡ, thuốc sẽ mất hiệu lực trừ dịch hại do chúng đã kháng với loại thuốc BVTV đó và có thể kháng chéo với những loại thuốc khác.
- Dùng thuốc với liều cao hơn jhuyeens cáo càng làm gia tăng nguy cơ bị ngộ độc cho người đi phun thuốc, người sống ở gần vùng phun thuốc và người sử dụng nông sản có thuốc.
- Ngoài ra còn có nguy cơ cây trồng bị hại do liều lượng thuốc cao gây ra [nhất là khi dùng thuốc trừ cỏ].
|
Xem thêm < Bột hữu cơ Organic - power 85%> |
2.3 Đúng lúc
- Về mặt dịch hại vào các giai đoạn sinh trưởng khác nhau của dịch hại mà mức độ mẫn cảm của chúng đối với thuốc BVTV là khác nhau. Do vây phun thuốc đúng lúc là phun vào thời điểm dịch hại trên đồng ruộng dễ bị tiêu diệt nhấ do loại thuốc mình sử dụng. Sâu hại thường mẫn cảm nhất với thuốc BVTV khi chúng ở giai đoạn sâu non thuổi nhỏ; Nấm bệnh dễ bị tiêu diệt khi chúng mới xâm nhập và cây trồng; Các thuốc trừ cỏ với hoạt chất khác nhau có hoạt tính trừ cỏ cao đối với từng giai đoạn sinh trưởng của cỏ khác nhau.
- Với cây trồng có những giai đoạn dễ bị gây hại bởi từng loại thuốc BVTV nhất định, tốt nhất nên hạn chết phun thuốc lúc cây đang ra hoa.
- Về mặt kinh tế: Phun thuốc đúng lúc là tác động vào lúc mật độ sâu hại đạt đến ngưỡng kinh tế. Điều này phải được cán bộ kỹ thuật hướng dẫn cho từng trường hợp cụ thể; phun đúng lúc ũng là tránh phun thuốc khi trười sắp mưa to có thể làm rửa trôi hết thuốc trên mặt lá, thân cây.
- Đối với người đi phun thuốc đúng lúc có nghĩa là phun thuốc lúc nào ít gây hại nhất cho sức khỏe: phun thuốc vào lúc trời mát, không có gió to để thuốc đỡ tạt vào mặt, hay bay đi quá xa khỏi nơi cần phun thuốc.
- Phun thuốc đúng lúc còn nhằm hạn chế một phần tác hại của thuốc đối với sinh vật có ích: ở vùng có nuôi ông mật, nên phun nhữn loại thuốc vào buổi chiều khi ong đã về tổ; các vùng này chỉ nên phun những loại thuốc nội hấp để thuốc xâm nhập nhanh vào bên trong mô thực vật, đến sáng hôm sau, thuốc không còn tồn tại trên mặt lá để có thể gây nguy hại cho ong.
- Phun thuốc đúng lúc là không phun thuốc vào quá gần ngày thu hoạch nông sản. Phải tùy lại thuốc mà ngưng sử dụng trước khi thu hoạch một thời gian nhất định [tùy thời gian cách ly của mỗi loại thuốc].
2.4 Đúng cách
- Dùng thuốc đúng thể hiện trước hết ở khâu pha thuốc. Đa số chế phẩm thuốc BVTV sử dụng trong nông nghiêp hiện nay là các chế phẩm ở httr lỏng hoặc ở thể rắn, khi dùng phải hòa với nước. Pha thuốc đúng cách là làm thể nào để cho chế phẩm được hòa trộn thật đồng đều vào nước, như vậy khi phun thuốc sẽ đương trang trải thật đều trên vật được phun [lá cây, thân cây, mặt đất].
Một số lưu ý khi sử dụng thuốc BVTV
- Cách pha thuốc BVTV:
+ Tính toán xem thửa ruộng định phun thuốc sẽ phải phun bao nhiêu bình bơm, dùng bao nhiêu thuốc cho mỗi bình bơm.
+ Bình bơm phải được rửa sạch và kiểm tra trước thật kỹ, xem có chỗ nào bị rò rỉ không.
+ Cân đo chính xác lượng thuốc cần cho 1 bình bơm.
+ Nếu là thuốc ở dạng lỏng thì đổ nước vào bình bơm khoảng 1-2 lít nước, kế đó rót từ từ vào bình bơm lượng thuốc đã đong, vừa rót thuốc vào bình vừa dùng một thanh tre quấy kỹ, sau cùng đổ nốt lượng nước còn lại vào bình, đổ từ từ, vừa đổ vừa khuấy cho thuốc hòa đều vào nước. Sau đó đổ vào bình bơm rồi thêm nước vào cho đủ [đổ từ từ, vừa đổ vừa khuấy]>
+ Để đảm bảo an toàn khi pha thuốc, phải có dụng cụ pha thuốc thích hợp [ống đong, chân thuốc, que khuấy, xô pha thuốc …], đồ bảo hộ lao động thích hợp [kính khẩu trang, găng tay …] Việc pha thuốc phải được tiến hành xa nhà ở, chuồng trại gia súc và không được gây ô nhiễm cho nguồn thức ăn.
Khâu tiếp theo của việc dùng thuốc đúng cách là phun rải thuốc trên đồng ruộng cho đúng cách.
- Phun rải thuốc đúng cách là làm sao cho thuốc BVTV tiếp xúc được với dịch hại nhiều nhất, có những loại sâu hại chỉ tập trung phá ở gốc [ví dụ rầy nâu], có những loại chuyên sống trên lá, trên ngọn, lại có những loài chỉ sống ở mặt dưới là. Vì vậy, khi phun thuốc phải hướng vòi phun sao cho tia thuốc thập trung vào nơi định phun.
- Có những loại thuốc BVTV đòi hỏi phải có những điều kiện nhất định phát huy được tác dụng, phun rải thuốc đúng cách là làm sao thỏa mãn được nhữ điều kiện đó. Ví dụ có loại thuốc trừ cỏ đòi hỏi phải được phun trong khoảng một vài ngày sau sạ, khi phun và sau khi phun 5-7 ngày ruộng phải được rút nước… Nếu xét thấy khó thỏa mãn những yêu cầu đó thì chuyển sang chọn loại thuốc khác cho phù hợp.
- Dùng thuốc đúng cách còn nhằm đảm bảo an toàn cho người đi phun thuốc, cho người ở gần nơi phun thuốc: Không đi phun thuốc khi trời nổi gió to để tránh cho thuốc khỏi bị cuốn đi xa gây ô nhiễm cho vùng lân cận, không đi phun thuốc ngược chiều gió tránh cho thuốc khỏi tạt nhiều vào mặt, miix, cơ thể của người đi phun rải thuốc.
- Dùng thuốc đúng cách còn có nghĩa là không tự ý hỗn hợp nhiều loại thuốc BVTV với nhau để phun trên đồng ruộng. Khi hỗ trợ 2 hay nhiều loại thuốc BVTV, có trường hợp làm gia tăng hiệu lực trừ dịch hại, nhưng có nhiều trường hợp do phản ứng với nhau mà hỗ hợp sẽ giảm hiệu lực trừ dịch hại, hoặc dễ gây cháy lá cây, gây độc co người sử dụng. Vì vậy, chỉ thực hiện việc phối trộn nếu như điều đó cơ hướng dẫn trên nhãn thuốc hoặc trong các tài liệu khoa học kỹ thuật hướng dẫn dùng thuốc BVTV.
3. Đảm bảo an toàn khi cất giữ thuốc BVTV chưa sử dụng hết
Bao bì thuốc BVTV được thu gom đúng nơi quy định
- Thuốc BVTV mua về chưa sử dụng hoặc dùng chưa hết phải được cất giữ trong phòng riêng biệt, không đột khi mưa, có khóa cửa chắc chắn, xa nhà ở, chuồng trại gia súc.
- Dụng cụ đong thuốc, pha thuốc, bình bơm thuốc, quần áo bảo hộ lao động phải được giặt giũ, rửa sạch sẽ sau mỗi lần phun thuốc và phải được cất giữ trong kho riêng [cùng với nơi lưu chứa thuốc BVTV của gia đình]. Tuyệt đối không được dùng các đồ dùng trong sinh hoạt [xô chứa nước ăn, chậu rửa rau vo gạo, muỗng thìa chén ăn cơm...] để đong, pha thuốc.
- Không trút bỏ thuốc BVTV dư thùa, chưa dùng hết sang bất ỳ đồ đựng khác [vỏ chai bia, chai nước mắm, túi xà phòng bột...] Sau khi đã dùng hết thuốc không được dùng bao bì thuốc BVTV [chai thuốc, bịch thuốc BVTV] vào bất kỳ mục đích nào khác; phải hủy và chôn những bao bì này.
Nguồn: Admin tổng hợp - NO