Gạo vàng được chuyển gen như thế nào

Philippines đã trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới phê duyệt sản xuất thương mại "gạo vàng" biến đổi gen (GMO) được kỳ vọng để chống lại bệnh mù lòa ở trẻ em.

Ngô GMO vững chân trên nhiều địa bàn

Ngô GMO không gây ung thư

Trung Quốc cho phép NK thêm 2 thực phẩm GMO mới

Dấu mốc quan trọng

Philippines trở thành quốc gia đấu tiên phê chuẩn sản xuất thương mại 'gạo vàng' biến đổi gen. Ảnh: AFP

Các nhà nghiên cứu ra loại gạo vàng biến đổi gen vừa cho biết, hôm nay (23/7) sản phẩm của họ đã được các cơ quan quản lý của chính phủ Philippines cấp giấy phép an toàn sinh học –chính thức mở đường cho loại gạo được làm giàu bằng tiền chất vitamin A beta-carotene để làm cho nó có nhiều dinh dưỡng hơn – từ đó sẽ được sản xuất trên khắp đất nước.

"Đó là một bước tiến thực sự quan trọng đối với dự án của chúng tôi và gạo vàng sẽ được công bố là an toàn giống như các loại gạo thông thường", Russell Reinke thuộc Viện Nghiên cứu Lúa gạo Quốc tế (IRRI) có trụ sở tại Philippines nói với AFP.

Dự kiến, bước tiếp theo các nhà khoa học sẽ "lấy vài kg hạt giống gạo vàng GOM và nhân lên ... để nó có thể được phổ biến rộng rãi hơn", ông Russell Reinke nói.

IRRI đã dành hai thập kỷ hợp tác, làm việc với Bộ Nông nghiệp Philippines để phát triển loại gạo vàng - được đặt tên theo màu vàng tươi của nó.

Các quan chức cho biết, đây là loại gạo biến đổi gen đầu tiên được chấp thuận để nhân giống thương mại ở Nam và Đông Nam Á.

Trước đó, gạo vàng đã phải đối mặt với những làn sóng phản đối mạnh mẽ của các tổ chức môi trường đối lập chống lại các loại cây lương thực sử dụng kỹ thuật di truyền để biến đổi gen. Ít nhất một cánh đồng trồng thử nghiệm loại gạo này ở Philippines đã bị tấn công, phá phách bởi các nhà hoạt động.

Theo giới quan sát, mặc dù đã vượt qua rào cản pháp lý cuối cùng, tuy nhiên gạo vàng vẫn khó có thể xuất hiện trong bữa ăn hàng ngày. "Số lượng hạt giống có hạn" và sớm nhất cũng phải sang năm tới mới có thể bắt đầu được phân phối cho nông dân Philippines ở các tỉnh sản xuất.

Gạo vàng là gì?

Giống lúa "gạo vàng" được tạo ra bằng cách chèn 3 gen từ cây trồng khác (1 gen từ vi khuẩn và 2 gen còn lại từ cây thủy tiên hoa vàng) vào trong bộ gen cây lúa tạo ra  hàm lượng beta-carotene có thể chuyển hóa thành Vitamin A chống mù lòa. Ảnh: Getty

Theo ông Russell Reinke, gạo vàng được phát triển từ giống lúa được tăng cường hàm lượng beta-carotene thông qua công nghệ biến đổi gen - beta-carotene có thể chuyển hóa thành Vitamin A sau khi cơ thể tiêu thụ. Việc nghiên cứu và phát triển gạo vàng nhằm mục đích hỗ trợ giảm thiểu các bệnh liên quan tới tình trạng thiếu hụt Vitamin A –vốn cần thiết cho sự tăng trưởng và phát triển bình thường, hoạt động bình thường của hệ thống miễn dịch và thị lực, đặc biệt là tại các nước mà gạo là nguồn lương thực chính.

Theo thống kê, thiếu hụt vitamin đang gây ra những tổn hại sức khỏe nghiêm trọng cho hàng triệu trẻ em và phụ nữ mang thai trên toàn cầu. Vì thế, IRRI đầu tư vào sản xuất giống lúa GMO này với hy vọng giải quyết được vấn đề trên.

Ngoài giống lúa GMO nói trên, hiện IRRI đang phát triển các giống lúa khác có khả năng tăng cường thành phần sắt, kẽm và beta-carotene nhằm giúp con người hấp thu được nhiều hơn các chất vi lượng quan trọng. Những người đưa ra ý tưởng này cho rằng, nếu thành công các giống lúa này có thể giúp thực hiện các mục tiêu toàn cầu hiện nay về khắc phục tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng của con người.

"Với dấu mốc hôm nay, nông dân sẽ có thể trồng gạo vàng theo cách giống hệt như các giống thông thường ... mà không cần thêm phân bón hoặc thay đổi trong cung cách quản lý để cải thiện dinh dưỡng".

Dữ liệu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho thấy, sự thiếu hụt vitamin A gây ra tới 500.000 trường hợp mù lòa ở trẻ em hàng năm, với một nửa trong số đó chết trong vòng 12 tháng sau khi mất thị lực. Theo IRRI, gần 17% trẻ em dưới 5 tuổi ở Philippines bị thiếu vitamin A.

Ông Russell Reinke cho hay, trước đó gạo vàng đã được các cơ quan quản lý an toàn thực phẩm ở Úc, Mỹ và Canada phân tích và đá nó vẫn chưa được chấp thuận để sản xuất thương mại ở các quốc gia này.

Giống lúa chứa hàm lượng vitamin A cao hơn bình thường do Viện Nghiên cứu Lúa Quốc tế (IRRI) tạo ra đang bị các nhà khoa học quốc tế chỉ trích mạnh mẽ. Giống lúa này có tên gọi là lương thực giàu vitamin A, hay lương thực Franken (lấy tên nhà tạo giống Franken) hoặc gống lúa vàng (Golden rice) được tạo ra bằng phương pháp biến đổi gen. Đặc điểm của loại lúa này chứa hàm lượng beta-caroten rất lớn. Mục đích của các nhà khoa học khi tạo ra giống lúa siêu vitamin A này nhằm giúp hàng triệu trẻ em trên khắp thế giới tránh được cảnh mù loà do ăn phải lương thực, chủ yếu là gạo, chứa hàm lượng vitamin A rất thấp.

Gạo Vàng – GMO đang gây hại cho người tiêu dùng

Tuy vậy, những nghiên cứu mới nhất của các nhà khoa học tại Viện Cây trồng Zurich ở Thuỵ Sĩ đã chỉ ra rằng: sử dụng công nghệ gen để tạo ra giống lúa siêu vitamin A là một sai lầm. Sự tích luỹ beta-carotene hấp thụ từ gạo sẽ biến đổi một phần thành vitamin A, số beta-caroten còn lại sẽ “đầu độc” cơ thể, gây ra các rối loạn chuyển hoá khiến cho tóc bị rụng, đau bụng kinh niên, nôn tháo, chóng mặt, sưng tấy chỏm thóp trên xương sọ của trẻ em. Xem thêm Gạo và vấn đề của hạt gạo

 

Một nghiên cứu khác của giáo sư Ấn Độ Vandana thuộc Viện Nghiên cứu về vấn đề canh nông (KMP) còn chỉ ra rằng: sự bội thực vitamin A do cơ thể nhận quá nhiều nguồn vitamin A nhân tạo sẽ làm rối loạn quá trình trao đổi chất làm cho xương và các khớp nối bị thương tổn gây nên đau đớn, làm cho môi bị khô nứt, gây nên các cơn sốt nhẹ, làm giảm trọng lượng cơ thể và một loạt biến chứng khác.

Giống lúa Franken còn góp phần đẩy nhanh tốc độ huỷ hoại môi trường. Để canh tác giống lúa này, ngoài việc nông dân phải bảo đảm lượng nước tưới tiêu nhiều hơn, họ còn phải sử dụng rất nhiều phân bón và thuốc bảo vệ thực vật hoá học và chính vì thế làm cho nguồn nước nhanh chóng bị cạn kiệt, huỷ hoại các loại côn trùng có ích và động vật bò sát… Đây là lần đầu tiên, các nhà khoa học thế giới đưa ra những bằng chứng rõ ràng về tác hại của một sản phẩm biến đổi gen. Xem thêm về GMO là gì?

Gạo vàng và gạo trắng

Việc tranh cãi này vẫn đang tiếp tục, với Việt Nam thi giống gạo này chưa xuất hiện để sản xuất, nhưng hiện Ngô và các loại đậu nành đã bắt đầu  được trồng ở Việt Nam và điều này sẽ gây ra những hậu quả khôn lương cho môi trường và sức khoẻ của con người, nhất là khi chính phủ chưa yêu cầu việc dán nhãn GMO lên sản phẩm.