Viêm gan B là một bệnh mãn tính nguy hiểm, gây ra cái chết cho hơn 600.000 người mỗi năm trên toàn thế giới. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, hiện nay có đến hơn 300 triệu người mắc Viêm gan B trên toàn thế giới. Qua bài viết sau đây, chúng tôi sẽ cung cấp thông tin một cách chung nhất về căn bệnh này.
1. Nguyên nhân và con đường lây nhiễm viêm gan B
Viêm gan B do virus HBV [Hepatitis B Virus] gây ra. Virus có thời gian ủ bệnh từ 3 đến 6 tháng tùy thể trạng từng người. Sau đó bắt đầu hoạt động và gây Viêm gan B cấp tính. Nếu sau 6 tháng, cơ thể người bệnh không thể tự miễn dịch được với virus, bệnh sẽ chuyển sang giai đoạn mãn tính và nhiễm vi rút HBV suốt đời. Viêm gan B lây truyền chủ yếu qua 3 con đường:
Từ mẹ sang con:
Khi thai phụ bị nhiễm virus Viêm gan B thì tỉ lệ lây nhiễm Viêm gan B cho thai nhi là rất cao. Trong 3 tháng đầu tỉ lệ lây nhiễm là 10% và 3 tháng cuối tăng lên là 60-70%. Nguy cơ truyền bệnh cho thai nhi có thể lên đến 90% nếu không có biện pháp bảo vệ kịp thời ngay sau sinh. 50% số trẻ này có thể bị Viêm gan B mãn tính và có nguy cơ bị xơ gan lúc trưởng thành.
Đường tình dục:
Virus viêm gan B có trong tinh dịch của nam giới hoặc trong dịch tiết âm đạo của nữ giới có thể gây lây nhiễm cho đối phương qua các vết xước nhỏ trong quá trình quan hệ tình dục. Chính vì vậy không nên quan hệ tình dục bừa bãi, cần sử dụng biện pháp an toàn khi quan hệ tình dục, không quan hệ tình dục bằng miệng hay sử dụng các dụng cụ tình dục không được vệ sinh sạch sẽ.
Đường máu:
Viêm gan B có thể lây truyền qua truyền máu từ người có chứa virus viêm gan B, sử dụng các dụng cụ y tế không được vệ sinh, tiệt trùng, có chứa virus gây bệnh. Dùng chung bơm kim tiêm, các vật dụng cá nhân như: Dao cạo râu, bàn chải đánh răng...Sử dụng các dịch vụ thẩm mỹ, làm nail, xăm hình...trong khi các dụng cụ, máy móc thực hiện không đảm bảo vệ sinh và có chứa virus gây bệnh.
Viêm gan B là một bệnh truyền nhiễm do virus viêm gan B [HBV] gây ra
2. Triệu chứng nhận biết và phương pháp xét nghiệm chẩn đoán viêm gan B
Vi rút HBV thuộc họ Hepadnaviridae, có cấu trúc DNA. Dựa vào trình tự các nucleotide, HBV được chia thành 10 kiểu gen khác nhau ký hiệu từ A đến J. HBV có 3 loại kháng nguyên HBsAg, HBeAg và HBcAg, tương ứng với 3 loại kháng nguyên trên là 3 loại kháng thể anti-HBs, anti-HBc và anti-HBe. Sự hiện diện của các kháng nguyên, kháng thể này quan trọng trong việc xác định bệnh, thể bệnh cũng như diễn biến bệnh. Hiện nay đã có vắc xin dự phòng nên làm giảm rõ rệt số người nhiễm mới HBV. Viêm gan B thường ít có những biểu hiện rõ rệt trong giai đoạn đầu với những triệu chứng ít ỏi, rất dễ khiến cho người bệnh chủ quan và bỏ qua. Các triệu chứng viêm gan B xuất hiện nhiều và rõ rệt khi bệnh đã tiến triển được qua một thời gian dài. Khoảng 30 đến 50% người bệnh Viêm gan B có các triệu chứng biểu hiện ở cơ thể như sau:
- Mệt mỏi, uể oải, suy nhược cơ thể
- Chán ăn, ăn không ngon, sợ dầu mỡ, rối loạn tiêu hóa, đầy hơi
- Vàng mắt, vàng da, nước tiểu sậm màu, đi ngoài phân bạc màu
- Đau vùng gan, vị trí phía trên bên phải bụng
- Sốt nhẹ về chiều, cảm giác ngứa ngáy trên da
Để kiểm tra có bị nhiễm virusViêm gan B hay không? Cần phải thực hiện các kiểm tra, xét nghiệm cần thiết để có đủ dữ liệu chẩn đoán bao gồm:
Cần kiểm tra HBsAg có dương tính hay không? Hàm lượng HBsAb là bao nhiêu?
Nếu có HBsAg dương tính, thì cần làm tiếp như sau:
- Kiểm tra:HBeAg, HBeAb, HBcAb.
- Kiểm tra chức năng gan:Kiểm tra mức độ tổn thương gan của người bệnh.
- Kiểm tra HBV-DNA:Kiểm tra tình trạng nhân lên của virus trong cơ thể người bệnh. Chỉ số này càng cao thì chứng tỏ mức độ nhân lên của virus càng mạnh, tính truyền nhiễm cao.
- Siêu âm:Quan sát sự thay đổi của gan, mật, tụy, điều này rất có lợi trong việc điều trị. Đặc biệt cần siêu âm Fibroscan để phát hiện sớm xơ gan.
- Sinh thiết gan:Thông qua tế bào gan được sinh thiết bạn sẽ biết được mức độ tổn thương của gan.
HBsAg âm tính, HBsAb từ 10 - 100 IU/ml: Nên tiêm nhắc lại 1 mũi vắc xin viêm gan B.
HBsAg âm tính, HBsAb < 10 IU/ml: Nên tiêm 3 mũi cơ bản phòng viêm gan B
HBsAg âm tính, HBsAb > 100 IU/ml: Kháng thể đủ bảo vệ, chưa cần tiêm vắc xin.
3. Tác hại và biến chứng của viêm gan B
Sau thời gian ủ bệnh, Virus Viêm gan B bắt đầu hoạt động, bám vào bề mặt tế bào gan, dựa vào tế bào chất của tế bào gan để sao chép mã di truyền, mọc chồi từ tế bào gan và sinh ra nhiều tế bào mới. Toàn bộ quá trình này làm rối loạn hoạt động của của tế bào gan, tăng nguy cơ biến chứng. Viêm gan B có thể gây suy giảm chức năng gan, gây ra tình trạng gan nhiễm mỡ , biến chứng xơ gan, biến chứng Ung thư gan trong vòng 10 năm sau khi bị xơ gan.
4. Điều trị viêm gan B
Hiện nay, chưa có thuốc tiêu diệt hết Virus HBV. Các phương pháp điều trị chỉ dừng ở mức kiểm soát và ức chế sự hoạt động của virus, đưa virus về trạng thái không hoạt động, ngăn ngừa bệnh tái phát và những biến chứng của bệnh, giúp phục hồi chức năng gan.
5. Phòng bệnh Viêm gan B
Phòng chủ động:
- Tiêm vắc xin viêm gan virus B cho tất cả trẻ em trong vòng 24h sau sinh và các mũi tiếp theo lúc 2, 3 và 4 tháng tuổi theo chương trình tiêm chủng mở rộng.
- Tiêm vắc xin viêm gan B cho các đối tượng chưa bị nhiễm HBV. Cần xét nghiệm HBsAg và anti-HBs trước khi tiêm phòng vắc xin. Để có được miễn dịch có hiệu quả tốt, cần tiêm 3 mũi [mũi thứ 2 sau tiêm mũi đầu 1 tháng, mũi thứ 3 sau 6 tháng]. Những nhóm đối tượng nguy cơ cao mắc viêm gan B tiêm 3 mũi theo phác đồ 0-1-2-12, mũi 2 sau mũi đầu 1 tháng, mũi 3 sau mũi hai 1 tháng, tiêm nhắc lại sau 1 năm
Phòng lây truyền từ mẹ sang con:
Nếu mẹ mang thai có HBsAg [+]: Tiêm vắc xin viêm gan virus B liều sau sinh cho trẻ theo chương trình tiêm chủng mở rộng và phối hợp với tiêm kháng thể kháng HBV cho trẻ. Nên tiêm cùng thời điểm nhưng ở hai vị trí khác nhau. Sau đó tiêm đầy đủ các liều vắc xin viêm gan virus B cho trẻ theo quy định của chương trình tiêm chủng mở rộng.