Các quy phạm phạm pháp luật hành chính quy định địa vị pháp lý của cơ quan hành chính Nhà nước và các vấn đề khác có liên quan tới quản lý hành chính nhà nước.
Luật hành chính quy định quyền và nghĩa vụ của các chủ thể khác của quản lý hành chính nhà nước bao gồm các biện pháp bảo đảm thực hiện quyền và nghĩa vụ.
Ngoài ra, luật hành chính còn xác định cơ chế quản lý hành chính trong mọi lĩnh vực. Đặc biệt, luật hành chính quy định những hành vi nào là vi phạm hành chính, biện pháp xử lý, thủ tục xử lý vi phạm hành chính.
2. Luật Dân sự là gì?
Luật dân sự là một ngành luật trong hệ thống pháp luật Việt Nam – tổng hợp các quy phạm pháp luật điều chỉnh các quan hệ tài sản mang tính chất hàng hoá-tiền tệ và các quan hệ nhân thân trên cơ sở bình đẳng, độc lập của các chủ thể khi tham gia vào các quan hệ đó.
3. Phân biệt luật hành chính với luật dân sự
1] Việc phân biệt hai ngành luật này chủ yếu dựa vào phương pháp điều chỉnh.
Phương pháp điều chỉnh chủ yếu của luật dân sự là bình đẳng, thỏa thuận:
Phương pháp điều chỉnh của ngành luật là tổ hợp các phương tiện, biện pháp, cách thức tác động lên các quan hệ xã hội do ngành luật đó điều chỉnh.Thông qua đó, pháp luật tác động vào các quan hệ xã hội một cách đồng bộ làm nảy sinh, xác lập, bảo vệ, phát triển hoặc phòng ngừa, ngăn cấm, hạn chế đến sự nảy sinh, tồn tại, phát triển các quan hệ xã hội mà nhà cầm quyền mong muốn trong các lĩnh vực hoạt động nhất định của Nhà nước, xã hội và công dân. Phương pháp điều chỉnh và đối tượng điều chỉnh là căn cứ để phân chia các ngành luật trong hệ thống pháp luật.
Phương pháp điều chỉnh được sử dụng trong luật dân sự là tôn trọng sự bình đẳng. Thoả thuận của các bên tham gia quan hệ pháp luật dân sự. Sự bình đẳng của các chủ thể dựa trên cơ sở sự độc lập về mặt tài sản và tổ chức. Việc xác lập và giải quyết những quan hệ về tài sản, quan hệ nhân thân chủ yếu do ý chí và lợi ích chính các chủ thể là cá nhân, tổ chức tham gia quan hệ đó. Bởi không có sự ràng buộc về tài sản và tổ chức nên các chủ thể đều có tư cách pháp lý ngang nhau. Cho nên Nhà nước khuyến khích sự thoả thuận giữa các chủ thể trong khuôn khổ quy định của pháp luật.
Phương pháp điều chỉnh của luật hành chính là mệnh lệnh đơn phương:
Phương pháp điều chỉnh của một ngành luật là cách thức tác động đến các quan hệ xã hội có cùng nhóm đối tượng điều chỉnh bằng công cụ pháp luật. Phương pháp điều chỉnh là yếu tố quan trọng để xác định ngành luật đó có phải là ngành luật độc lập hay không. Ngoài ra, phương pháp điều chỉnh còn góp phần xác định phạm vi điều chỉnh của các ngành luật trong trường hợp những quan hệ xã hội có chỗ gần kề hoặc đan xen với nhau.
Đặc trưng của phương pháp điều chỉnh của Luật hành chính thể hiện qua hai yếu tố sau đây:
Thứ nhất: Tính mệnh lệnh đơn phương trên cơ sở pháp luật.
Mệnh lệnh này xuất phát từ quan hệ quyền uy giữa một bên có quyền nhân danh Nhà nước, căn cứ trên các quy định pháp luật để bắt buộc đối với bên còn lại. Sự áp đặt ý chí nhà nước được thể hiện trong các trường hợp sau:
– Cả hai bên đều có những quyền hạn nhất định do pháp luật quy định, nhưng bên này quyết định vấn đề gì thì phải được bên kia cho phép, phê chuẩn. Đây là quan hệ đặc trưng của hành chính công quyền;
– Một bên có quyền đưa ra những yêu cầu, kiến nghị còn bên kia có thẩm quyền xem xét, giải quyết, có thể thỏa mãn những yêu cầu, kiến nghị này hoặc có thể bác bỏ;
– Một bên có quyền ra các mệnh lệnh, yêu cầu còn bên kia phải phục tùng các yêu cầu, mệnh lệnh đó;
– Một bên có quyền áp dụng các biện pháp cưỡng chế hành chính buộc đối tượng quản lý phải thực hiện mệnh lệnh của mình.
Ví dụ: công dân Nguyễn Văn A đến Ủy ban nhân dân quận B làm hồ sơ xin cấp giấy phép xây dựng. Phân tích: tính đơn phương thể hiện ở chỗ là việc quyết định cấp giấy phép xây dựng hay không do Ủy ban nhân dân quận quyết định trong phạm vi quyền hạn mà công dân A không thể can thiệp. Trong trường hợp không được cấp giấy phép xây dựng hoặc được cấp mà không thỏa mãn, về nguyên tắc vẫn phải chấp hành. Tuy nhiên, công dân A hoàn toàn có quyền khiếu nại, khiếu kiện quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính đó ra trước các chủ thể có thẩm quyền.
Thứ hai: Tính hợp tác, hỗ trợ nhằm phục vụ cho mục tiêu chung của xã hội vì sự phát triển bền vững.
Các cơ quan hành chính nhà nước và các chủ thể quản lý nhà nước, dựa vào thẩm quyền của mình trên cơ sở phân tích, đánh giá tình hình để đề ra các biện pháp quản lý thích hợp đối với từng đối tượng quản lý cụ thể. Trong định hướng xây dựng nền kinh tế thị trường và thời kỳ toàn cầu hóa, các chủ thể có thẩm quyền quản lý nhà nước phải bảo đảm việc quản lý vĩ mô. Một mặt, vẫn phải bảo đảm an ninh chính trị làm cơ sở cho hòa bình, ổn định. Mặt khác, cần phải xây dựng cơ chế thông thoáng để thu hút đầu tư, phát triển kinh tế, chuyển từ đối tượng quản lý sang khách hàng. Trong các mối quan hệ [ví dụ như với các loại hình doanh nghiệp] cần có góc nhìn cởi mở, thân thiện, chuyển từ “đối tượng” thành “đối tác”, chuyển từ việc quản lý theo cơ chế hành chính với thủ tục rườm rà sang cách quản lý thông thoáng nhằm kêu gọi sự phối hợp, hợp tác vì sự phát triển chung mang tính bền vững. TH Ngoài ra, có những trường hợp phương pháp thỏa thuận được áp dụng trong quan hệ pháp luật hành chính, còn gọi là “quan hệ pháp luật hành chính theo chiều ngang”.
Ví dụ: quan hệ giữa bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ với Tổng Thanh tra Chính phủ khi bổ nhiệm Chánh Thanh tra bộ, theo đó, “Chánh Thanh tra bộ do bộ trưởng bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức sau khi thống nhất với Tổng Thanh tra Chính phủ”];
Ví dụ khác: khi một cá nhân xin chuyển công tác hoặc thi biên chế vào làm việc trong một cơ quan hành chính nhà nước, quan hệ này xuất hiện trên cơ sở có sự thỏa thuận, giữa một bên là cá nhân người lao động và bên kia là cơ quan nhà nước, cán bộ nhà nước có thẩm quyền. Tuy nhiên, tất cả các quan hệ nêu trên đều phải trên cơ sở pháp luật và đề nghị hợp pháp của bên tuyển dụng sẽ có tác dụng nhất định đối với bên được tuyển dụng. Nói cách khác, các “quan hệ pháp luật hành chính theo chiều ngang” cũng là tiền đề cho sự xuất hiện “quan hệ pháp luật hành chính theo chiều dọc”. Trong khuôn khổ quy định pháp luật, các bên chấp nhận những đề nghị của nhau, cùng phục vụ cho mục đích quản lý nhà nước.
Tóm lại: Phương pháp điều chỉnh chủ yếu của Luật hành chính Việt Nam là phương pháp mệnh lệnh đơn phương, có sự phối hợp vì sự phát triển bền vững. Phương pháp điều chỉnh này được xây dựng trên các nguyên tắc sau:
– Một bên được nhân danh Nhà nước sử dụng quyền lực trong khuôn khổ pháp luật để đưa ra các quyết định hành chính còn bên kia phải tuân theo những quyết định ấy;
– Quyết định hành chính phải thuộc phạm vi thẩm quyền của bên nhân danh Nhà nước, vì lợi ích nhà nước, lợi ích xã hội, trên cơ sở pháp luật có hiệu lực bắt buộc thi hành đối với các bên có liên quan và được bảo đảm thi hành bởi Nhà nước;
– Nền hành chính hiện đại cần chuyển tư duy từ “quản lý đối tượng” trở thành “phối hợp với đối tác”, tạo cơ chế công khai, minh bạch, công bằng và dân chủ. Các “khách hàng có thể đánh giá thái độ và hiệu quả phục vụ của những “công bộc” hành chính.
Từ các phân tích trên, có thể kết luận: ngành Luật hành chính là ngành luật độc lập trong hệ thống pháp luật Việt Nam, có đối tượng điều chỉnh và phương pháp điều chỉnh đặc thù gắn liền với khái niệm, đối tượng và phạm vi quản lý nhà nước.
2] Trong quan hệ pháp luật dân sự các chủ thể bình đẳng về quyền và nghĩa vụ
Trong quan hệ pháp luật hành chính các chủ thể không bình đẳng về quyền và nghĩa vụ: Một bên có quyền ra mệnh lệnh còn bên kia có nghĩa vụ phải phục tùng.
Ngoài ra, để phân biệt hai ngành luật này còn có thể căn cứ vào đối tượng điều chỉnh của chúng. Đối tượng điều chỉnh của luật dân sự là những quan hệ tài sản mang tính chất hàng hoá – tiền tệ và các quan hệ nhân thân. Đối tượng điều chỉnh của luật hành chính là các quan hệ xã hội phát sinh trong lĩnh vực chấp hành – điều hành. Trong một số trường hợp, hai ngành luật này cùng điều chỉnh những quan hệ về tài sản nhưng ở các góc độ khác nhau. Luật dân sự quy định nội dung quyền sở hữu , những hình thức chuyển nhượng , sử dụng , định đoạt tài sản … Luật hành chính quy định những vấn đề như thẩm quyền giải quyết và thủ tục cấp phát, thu hồi vốn, quy định thẩm quyền của các Cơ quan hành chính nhà nước đối với việc quản lí nhà nước
4. Dịch vụ tư vấn luật ACC
Trên đây là thông tin về Phân biệt luật hành chính và luật dân sự [Chi tiết 2022] mà Công ty Luật ACC gửi đến quý bạn đọc tham khảo. Nếu cần cung cấp thêm thông tin chi tiết quy định về dân sự, quý khách vui lòng truy cập trang web: //accgroup.vn để được trao đổi cụ thể.