Nên xông máy lần 1 ngày khi bị COVID

Nhiều ca bỏng nặng

Mới đây, Đơn vị Bỏng của Khoa Chỉnh hình, Bệnh viện [BV] Nhi Trung ương [TP Hà Nội] tiếp nhận điều trị bé trai 6 tháng tuổi bị nhiễm trùng huyết do bỏng. Trước đó, do lo sợ cả nhà bị mắc Covid-19 nên mẹ của bé đã tự mua máy xông về xông mũi họng hàng ngày. Tuy nhiên, trong một lần người nhà bế bé đứng xông mũi họng, không may nước sôi từ máy xông đổ vào chân bé. Qua thăm khám, các bác sĩ xác định bé bị bỏng độ 3, mu bàn chân trái nhiễm trùng. Cùng thời gian trên, BV Sản nhi Nghệ An cũng tiếp nhận 2 trường hợp [4 tuổi và 14 tuổi] bị bỏng do người lớn trong nhà xông hơi. Do vết bỏng phù nề, có dấu hiệu hoại tử nên các bác sĩ đã phải tiến hành phẫu thuật cắt lọc hoại tử, ghép da tạo hình vạt che phủ, điều trị phác đồ bỏng chuyên sâu cho các bệnh nhi.

Tại TPHCM, BV Nhi đồng 1 đã tiếp nhận 4 trường hợp trẻ bị bỏng vì cha mẹ cho xông hơi. Trong đó, bé S.T.H. [7 tuổi, ngụ quận 11], bị bỏng 7% vùng thân trước và bộ phận sinh dục; bé N.Q.H. [6 tuổi, ngụ quận 8] cũng bị bỏng 6% thân trước, bộ phận sinh dục và 2 chân. 

Thực tế trong thời gian qua, nhiều người dân hễ mắc Covid-19 là tự mua sả, chanh, gừng, tinh dầu… để xông. Theo chia sẻ của nhiều người, việc xông hơi giúp họ cảm thấy dễ chịu và giảm các triệu chứng như sổ mũi, rát họng, nhức đầu. Có người còn lên mạng xã hội khoe xông 3 lần mỗi ngày và khỏi Covid-19 chỉ sau 5-7 ngày xông mà không dùng bất cứ một loại thuốc gì. Chính vì thế, xông hơi được nhiều người mắc Covid-19 coi như một liệu pháp không thể thiếu trong quá trình tự điều trị Covid-19 tại nhà.  

Theo TS.BS Nguyễn Hồng Minh, Trưởng khoa Y học cổ truyền, BV Nhi Trung ương, xông hơi là một trong các biện pháp điều trị theo y học cổ truyền ứng dụng để hạn chế lây nhiễm và phòng bệnh được nhắc đến trong “Hướng dẫn tạm thời sử dụng y dược cổ truyền để phòng chống dịch Covid-19” do Bộ Y tế ban hành. Tuy nhiên, xông hơi chỉ là một biện pháp hỗ trợ chứ không phải là phương pháp chính điều trị Covid-19.   

Xông đúng cách

TS Trương Thị Ngọc Lan, Phó Viện trưởng Viện Y dược học dân tộc TPHCM, Phó Chủ tịch Hội Đông y TPHCM, cho biết, việc xông hơi nóng vào mũi, họng là một phương pháp lý tưởng để vô hiệu hóa sự lây nhiễm của virus trong giai đoạn mới nhiễm. Khi virus khu trú tại vùng mũi, miệng, họng, phổi nhưng chưa nhiễm vào máu, nhiệt độ cao sẽ tấn công virus và ngăn chặn quá trình nhân đôi của chúng. Trong đợt dịch lần thứ 4 tại TPHCM, Viện Y dược học Dân tộc TPHCM đã áp dụng điều trị theo phương pháp Đông - Tây y kết hợp, trong đó phương pháp xông hơi cho bệnh nhân và nhân viên y tế được đánh giá ngăn ngừa và tiêu diệt virus SARS-CoV-2 rất hiệu quả.

Tuy nhiên, TS Trương Thị Ngọc Lan cho rằng, nhiều người dân xông chưa đúng cách, có người xông 2-3 lần/ngày bằng việc nấu một nồi nước xông và xông toàn thân. Trong khi đó, người mắc Covid-19, cơ thể đang rất mệt mỏi, suy nhược, ra mồ hôi nhiều, cần nhiều oxy để thở, nếu xông toàn thân sẽ dễ bị mất nước, khó thở, dễ chóng mặt và có khi choáng váng, ngất xỉu.

Do đó, với những người mắc Covid-19, chống chỉ định xông toàn thân mà chỉ nên xông mũi, họng. Thời gian xông mũi nên thực hiện trong 10-20 phút với 2 lần/ngày. Người bệnh cũng không nên lạm dụng xông quá nhiều lần, có thể làm cơ thể phản ứng, co thắt lại. Đặc biệt, phương pháp xông chỉ thực hiện ở người lớn, các bệnh nhân có triệu chứng nhẹ đến trung bình của bệnh Covid-19. Tuyệt đối chống chỉ định xông cho những bệnh nhân có triệu chứng nặng, khó thở… Việc xông hơi cũng không nên thực hiện đối với trẻ em, người già yếu, có bệnh mãn tính, suy nhược cơ thể. 

Các chuyên gia y tế cũng cảnh báo, việc xông mũi, họng với gừng, sả… có tác dụng sát khuẩn đường hô hấp, hỗ trợ làm giảm nhẹ triệu chứng và là một phương pháp thư giãn, nhưng nếu lạm dụng quá nhiều lần trong một ngày sẽ dễ làm tổn thương niêm mạc đường thở, mất khả năng bảo vệ tự nhiên của cơ thể trước tác nhân gây nhiễm trùng từ bên ngoài. Bên cạnh đó, nguy cơ bị bỏng, ngất xỉu có thể xảy ra trong quá trình xông.

MINH NAM

Xông hơiHội Đông y TPHCMTrương Thị Ngọc Lan lạm dụng xông hơi trị Covid-19

Nhận được tin người bạn, vừa gặp mấy ngày trước, mắc Covid-19, chị Lê Bình [quận Nam Từ Liêm, Hà Nội] biết mình đã trở thành F1. Thay vì chuẩn bị các thiết bị và thuốc như khuyến cáo, chị Bình ra chợ mua sả, gừng về để xông cho cả nhà. Ngoài ra, tất cả các bài thuốc được khuyên như cho tỏi, dầu phật linh vào cốc nước nóng… để xông, chị đều áp dụng triệt để cho cả gia đình.

Tương tự, gia đình chị Nguyễn Hà [Thanh Xuân, Hà Nội] cũng dùng phương pháp xông để “trị” Covid khi chồng chị trở thành F0, chị và 2 con [7 và 2 tuổi] vẫn có kết quả âm tính.

Chị Hà khoe vì được bà ở quê tiếp tế sả, gừng… nên gia đình chị tích trữ rất nhiều. Mỗi ngày, chị Hà tiến hành nấu nồi nước xông cho cả gia đình vào sáng, trưa và tối. “Việc này khá vất vả và mất thời gian, nhưng kinh nghiệm của nhiều người cho thấy xông rất có tác dụng nên chúng tôi cố gắng ít nhất ngày xông 3 lần”, chị nói.

Theo các chuyên gia, xông hơi nóng nhằm làm loãng chất tiết dịch, làm mềm vảy mũi, cung cấp độ ẩm cho niêm mạc mũi bị khô, dẫn lưu các chất dịch ứ đọng vùng mũi được tốt hơn, giảm nhanh các triệu chứng nghẹt mũi, giảm sung huyết niêm mạc mũi, tạo cảm giác thư giãn thoải mái. Tuy nhiên, xông hơi không có tác dụng ngăn ngừa lây nhiễm hay trị khỏi bệnh Covid-19.

Theo TS Bùi Lê Minh, Trưởng ngành Công nghệ Sinh học - Viện Kỹ thuật Công nghệ cao NTT [ĐH Nguyễn Tất Thành], việc xông lá, thực vật chứa hoạt chất kháng khuẩn, kháng viêm... có tác dụng làm giảm một số triệu chứng cảm, sốt do tác dụng nhiệt độ kết hợp với hoạt chất có khả năng khử trùng các vi khuẩn trên bề mặt các niêm mạc đường thở, trên da, làm tăng cường tuần hoàn...

“Nên khi bị cảm thông thường, việc xông thường có tác dụng nhưng mặt trái của nó lại có nhiều nguy cơ hơn lợi ích”, TS Lê Minh nói.

TS Lê Minh phân tích, đó là nguy cơ bị bỏng hoặc tai nạn khác khi xông hơi. Trong các báo cáo từ các nước Châu Á - nơi người dân hay dùng xông hơi để tự chữa bệnh ở nhà, các trường hợp nhập viện do bỏng, ngất khi thực hiện xông hơi khá phổ biến. Đặc biệt, khi người dân thực hiện xông hơi một mình và thiếu kinh nghiệm dễ bị tiếp xúc với nhiệt độ quá cao và không có ai hỗ trợ khi có sự cố xảy ra.

Cũng theo chuyên gia này, việc xông còn có nguy cơ tổn thương biểu mô đường hô hấp và nhạy cảm hơn với virus. Theo lý thuyết, ở nhiệt độ cao 60-70 độ C, thời gian tồn tại của virus ngoài môi trường giảm đi đáng kể, nhưng lưu ý là khi đã nhiễm bệnh thì virus chủ yếu đang nằm trong các tế bào của cơ thể chứ không phải dạng tự do nằm bên ngoài mô, tế bào.

“Vì thế, muốn tiêu diệt virus, phải tiêu diệt tế bào mang virus đó trước, và với cách làm này, bạn đang tấn công tất cả tế bào tiếp xúc với nhiệt, bất kể còn lành lặn hay đã nhiễm virus. Các mô lành lặn bị tổn thương bởi nhiệt cũng dễ bị nhiễm virus hơn bình thường nên xông hơi trong giai đoạn sớm thậm chí có nguy cơ làm virus lây lan nhanh hơn trong cơ thể. Ngoài ra, hơi nước đọng lại trên bề mặt đường thở sau đó có thể kéo theo một số virus còn khả năng lây xuống các vị trí sâu hơn, lợi bất cập hại”, TS Lê Minh nói.

Việc xông hơi trong gia đình có cả người chưa mắc virus, đặc biệt là không gian nhỏ có nguy cơ làm phát tán virus ra môi trường xung quanh và bám trên các bề mặt và tăng cơ hội lây lan của virus.

“Với những lý do này, việc xông hơi cần được cân nhắc kỹ và phải làm đúng, nên tránh khi nhà mới có người nhiễm virus. Khi cả gia đình đã âm tính hết, có thể thực hiện để cải thiện các triệu chứng kéo dài”, TS Minh nói thêm.

Tương tự, TS.BS Thái Văn Bình, trưởng khoa Chấn thương Chỉnh hình – Bỏng, Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An, cũng cho biết, xông hơi là biện pháp điều trị theo y học cổ truyền để hạn chế lây nhiễm và phòng ngừa Covid-19.

Tuy nhiên, các gia đình cần lưu ý thực hiện đúng cách, đặc biệt với đối tượng là trẻ nhỏ. Các bậc phụ huynh không lạm dụng xông hơi, không được xông trực tiếp vào người trẻ, đặc biệt là trẻ nhỏ dưới 30 tháng, trẻ có tiền sử động kinh, sốt co giật hay người dị ứng với tinh dầu. Trẻ có bệnh lý nền cần tuân thủ theo tư vấn và chỉ định của bác sĩ.

TS.BS Nguyễn Hồng Minh– Trưởng Khoa Y học Cổ truyền Bệnh viện Nhi Trung ương, cũng thông tin, xông hơi là một trong các biện pháp điều trị theo y học cổ truyền ứng dụng để hạn chế lây nhiễm và phòng bệnh được nhắc đến trong “Hướng dẫn tạm thời sử dụng y dược cổ truyền để phòng, chống dịch Covid-19” do Bộ Y tế ban hành.

Trong thời gian đại dịch, ngoài Việt Nam, nhiều nước trên thế giới cũng ứng dụng phương pháp xông hơi, xông khói cho không gian sinh sống, không gian làm việc, túi thơm đeo bên người sử dụng thảo dược để làm sạch không khí, kháng khuẩn, tránh sự khuếch tán của virus từ đó có tác dụng giảm và ngăn ngừa sự lây lan của virus trong không khí. Nguyên liệu thường được dùng là sự phối hợp của các vị thuốc đông y có tính kháng khuẩn, có khả năng ức chế virus đã được khoa học chứng minh, có tính tinh dầu, có hương thơm…

Theo TS.BS Hồng Minh, sử dụng phương pháp xông để hạn chế lây nhiễm và phòng bệnh là dùng để xông phòng ở, nơi làm việc; có thể sử dụng các máy phun sương dùng tinh dầu hoặc thuốc đông y cô đặc.

Tuy nhiên, với tình hình dịch bệnh tăng nhanh tại các tỉnh thành, nhiều gia đình đã lạm dụng và có phần hiểu chưa đúng về xông cũng như cách thức xông để phòng bệnh và hạn chế lây lan virus. Nhiều trường hợp đã hiểu nhầm thành xông mũi, xông mặt hay xông toàn thân…

Ngọc Trang

Trong ‘Hướng dẫn tạm thời sử dụng y dược cổ truyền để phòng, chống dịch Covid-19', Bộ Y tế đã hướng dẫn 2 phương pháp xông hơi để hạn chế lây nhiễm và phòng ngừa Covid-19.