Nghệ thuật ca dao là gì

Khái niệm, đặc trưng của ca dao

Hôm nay, Download.vn sẽ cung cấp tài liệu học tập vô cùng hữu ích về ca dao - một thể loại văn học dân gian.

Hy vọng tài liệu này sẽ giúp các bạn học sinh hiểu rõ hơn về ca dao, mời tham khảo ngay dưới đây.

• 1. Khái niệm
• 2. Đặc trưng
• 3. Phân loại
• 4. Vai trò

- Ca dao, dân ca là những khái niệm tương đương, chỉ các thể loại trữ tình dân gian, kết hợp lời và nhạc, diễn tả đời sống nội tâm của con người.

- Dân ca là những sáng tác kết hợp lời và nhạc, tức những câu hát dân gian trong diễn xướng.

- Ca dao là lời thơ của dân ca. Ca dao còn bao gồm những bài thơ dân gian mang phong cách nghệ thuật chung với lời thơ của dân ca.

2. Đặc trưng

- Nội dung: Những bài ca dao thường diễn tả đời sống tinh thần, tư tưởng, tình cảm của nhân dân trong các quan hệ đôi lứa, gia đình, quê hương, đất nước…

- Nghệ thuật:

• Sử dụng thể thơ lục bát [hoặc lục bát biến thể]
• Ngôn ngữ gần gũi với lời ăn tiếng nói hằng ngày.
• Sử dụng nhiều hình ảnh so sánh, nhân hóa, ẩn dụ.
• Lời thơ ngắn gọn, dễ hiểu.
• Diễn đạt bằng một số hình thức mang đậm sắc thái dân gian: đối đáp, cách xưng hô “mình - ta”, những lời hô gọi, cảm thán đậm cảm xúc…

3. Phân loại

Dựa vào nội dung biểu hiện có thể phân loại ca dao thành:

- Ca dao về tình yêu quê hương, đất nước:

Gió đưa cành trúc la đà,
Tiếng chuông Trấn Võ canh gà Thọ Xương.
Mịt mờ khói toả ngàn sương,
Nhịp chày Yên Thái, mặt gương Tây Hồ.

- Ca dao về tình cảm gia đình:

Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Một lòng thờ mẹ kính cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.

- Ca dao về lao động, sản xuất:

Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày
Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần!

- Ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa:

Thân em như củ ấu gai,
Ruột trong thì trắng vỏ ngoài thì đen.
Ai ơi, nếm thử mà xem!
Nếm ra mới biết rằng em ngọt bùi.

- Ca dao hài hước:

Lỗ mũi mười tám gánh lông,
Chồng yêu, chồng bảo tơ hồng trời cho.
Đêm nằm thì ngáy o o,
Chồng yêu, chồng bảo ngáy cho vui nhà.
Đi chợ thì hay ăn quà,
Chồng yêu, chồng bảo về nhà đỡ cơm.
Trên đầu những rác cùng rơm,
Chồng yêu, chồng bảo hoa thơm rắc đầu.

…

4. Vai trò

• Ca dao trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của con người.
• Ca dao còn dạy chúng ta nhiều bài học về cuộc sống: yêu thương con người, biết ơn người lao động, truyền thống tốt đẹp…

Cập nhật: 05/02/2022

Ca dao là một loại hình văn học dân gian. Ca dao Việt Nam rất hay và ý nghĩa, có nhiều nội dung truyền lại kinh nghiệm của cha ông ta từ xa xưa để lại, được truyền miệng từ đời này qua đời khác. Và trong nội dung bài viết sau đây, chúng tôi sẽ viết về khái niệm ca dao là gì?

Ca dao là gì?

Ca dao là những lời thơ trữ tình dân gian; được sáng tác nhằm diễn tả thế giới nội tâm của con người và kết hợp với âm nhạc khi diễn xướng.

Những câu ca dao Việt Nam được sáng tác và truyền miệng bởi người dân lao động. Do vậy mà không ai biết được nguồn gốc hay tác giả của ca dao là ai. Ngày nay, ca dao vẫn được sử dụng phổ biến trong giao tiếp và trong nhiều tác phẩm văn học.

Ca dao có ý nghĩa quan trọng trong đời sống sinh hoạt, sản xuất và văn hóa truyền thống của người Việt Nam. Nó được ví như “món ăn tinh thần” giúp người dân giải tỏa căng thẳng, mệt mỏi sau những giây phút làm việc vất vả, cực nhọc. Ca dao còn là nơi giãi bày sự uất ức, bất công, tủi nhục,… của những con người thấp cổ bé họng nhất trong xã hội.

Trong cuộc sống hiện đại ngày nay, ca dao thể hiện nét đẹp truyền thống của người Việt Nam. Đó là sự mộc mạc, giản dị và tinh thần lạc quan vượt lên mọi hoàn cảnh của nhân dân ta. Ngoài ra, nhiều kinh nghiệm dân gian quý báu cũng được cha ông ta đúc kết và lưu giữ trong ca dao. Điển hình như những bài ca dao về hiện tượng tự nhiên, kinh nghiệm sản xuất.

Phân loại ca dao

Ca dao là một thể loại thuộc văn học dân gian Việt Nam, kho tàng ca dao Việt Nam rất đa dạng và phong phú, được chia thành nhiều loại khác nhau như:

Thứ nhất: Đồng dao

Là thơ ca dân gian truyền miệng gắn liền với công việc và các trò chơi của trẻ em.

Ví dụ:

Chi chi chành chành

Cái đanh thổi lửa

Con ngựa đứt cương

 Ba vương ngũ đế

Bắt dế đi tìm….

Thứ hai: Ca dao lao động

Được sáng tác trong quá trình lao động sản xuất của nhân dân; đúc kết nhiều kinh nghiệm sống của cha ông ta.

Ví dụ:

Ai ơi đừng bỏ ruộng hoang

Bao nhiêu tấc đất tấc vàng bấy nhiêu.

Thứ ba: Ca dao ru con

Hầu hết những bài hát ru con ngày nay đều là những câu ca dao có sẵn.

Ví dụ:

Ru con, con ngủ cho say

Để u dệt vải cho thầy nhuộm nâu.

Thứ tư: Ca dao về lễ nghi, phong tục tập quán

Thể hiện hình thức sinh hoạt tôn giáo của người dân Việt Nam

Ví dụ:

Dù ai đi ngược về xuôi

Nhớ ngày giỗ tổ mùng mười tháng ba.

Thứ năm: Ca dao trào phúng, hài hước

Những câu ca dao dí dỏm, hài hước, bông đùa thể hiện tinh thần lạc quan, vượt qua mọi khó khăn của cuộc sống. Ngược lại, những câu ca dao châm biếm, trào phúng sẽ lên án, phê phán thói hư, tật xấu của con người.

Ví dụ:

Công anh chăn nghé đã lâu

Bây giờ nghé đã thành trâu ai cày.

Thứ sáu: Ca dao trữ tình

Đây là loại ca dao do cảm xúc tạo thành; chủ yếu được dùng để bộc lộ tâm trạng, tình cảm, ký thác tâm sự của chủ thể. Chủ đề của ca dao trữ tình khá đa dạng, từ tình cảm gia đình, quê hương đến tình yêu đôi lứa.

Ví dụ:

Ai làm cái nón quai thau

Để cho anh thấy cô nào cũng xinh.

Thứ bảy: Ca dao than thân

Đó là tiếng nói được cất lên từ những kiếp người đau khổ, cùng cực, lầm than trong xã hội cũ. Họ phải chịu bao đắng cay, áp bức, tủi nhục, uất ức vì “thấp cổ bé họng” trong xã hội.

Ví dụ:

Thân em như hạt mưa sa

Hạt vào giếng nước, hạt ra ruộng đồng.

Đặc điểm của ca dao

Ca dao mang đặc điểm về nội dung và nghệ thuật như sau:

Thứ nhất: Đặc điểm về nội dung

Ca dao diễn tả đời sống tinh thần, tư tưởng và tình cảm của người dân trong các mối quan hệ như: tình yêu đôi lứa, tình yêu quê hương, gia đình, đất nước,… Ngoài ra, ca dao còn phản ánh lịch sử và các phong tục tập quán truyền thống của người dân Việt.

Trong đó, chủ đề chính  của ca dao là tiếng hát than thân, lời ca yêu thương tình nghĩa được cất lên từ cuộc đời đầy cay đắng, xót xa nhưng đằm thắm ân tình của người Việt Nam.

Thứ hai: Đặc điểm về nghệ thuật

– Ca dao là những lời thơ ngắn gọn; được biết bằng thể thơ lục bát hoặc lục bát biến thể nên rất dễ ghi nhớ.

– Ngôn ngữ giản dị, quen thuộc, gần gũi với lời ăn tiếng nói hàng ngày.

– Giàu hình ảnh ẩn dụ, so sánh.

– Cách diễn đạt mang đậm sắc thái dân gian.

– Cấu trúc được chia thành 3 loại phổ biến sau: Ngẫu nhiên không có chủ đề nhất định; cấu trúc theo lối phô diễn về thiên nhiên và cấu trúc theo lối đối thoại.

Trên đây là nội dung bài viết khái niệm ca dao là gì? Cản ơn Quý khách hàng đã quan tâm theo dõi bài viết của chúng tôi.