Tham sân si có nghĩa là gì năm 2024

Bạn đang tìm kiếm để hiểu ý nghĩa của từ khóa tham sân si. Ý nghĩa của từ tham sân si theo Tự điển Phật học như sau:

tham sân si có nghĩa là:

(貪嗔痴) Cũng gọi Tham khuể si, Dâm nộ si. Chỉ cho 3 thứ phiền não căn bản là Tham dục, Sân khuể và Ngu si, 3 thứ này gọi chung là Tam hỏa (3 thứ lửa), Tam độc (3 cái độc hại), Tam cấu(3 cái nhớp nhúa), Tam bất thiện căn(3 cái gốc xấu ác). Cứ theo luận Đại trí độ quyển 31, đối với những thứ có lợi ích cho mình thì sinh lòng ham muốn, còn đối với những cái trái với ý muốn của mình thì sinh tâm tức giận, 2 phiền não này không sinh ra từ trí sáng mà từ mê loạn sinh ra, vì thế nên gọi là Si. Ba phiền não này là gốc rễ của tất cả phiền não, đầu độc thân tâm chúng sinh rất nặng nề, có công năng phá hoại thiện tâm xuất thế, cho nên gọi là Tam độc. Tam độc có chính, tà khác nhau, như trong các cõi Tịnh độ của chư Phật chỉ có Chính tam độc chứ không có Tà tam độc. Đại tạng pháp số thì phân biệt Nhị thừa và Bồ tát đều có Tam độc: Nhị thừa ưa thích Niết bàn là Tham dục, nhàm chán sinh tử là Sân khuể, mê mờ đối với Trung đạo là Ngu si; còn Bồ tát thì rộng cầu Phật pháp là Tham dục, chê trách Nhị thừa là Sân khuể và chưa rõ tính Phật là Ngu si. (xt. Tam Hỏa, Tam Độc).

Trên đây là ý nghĩa của từ tham sân si trong hệ thống Tự điển Phật học online do Cổng Thông tin Phật giáo Việt Nam cung cấp. Các từ khóa khác về Phật học trên hệ thống sẽ được tiếp tục cập nhật.

Cảm ơn bạn đã truy cập Tự điển Phật học online trên trang nhà.

Bạn cũng có thể tìm hiểu thêm các từ khóa Phật học khác có cùng ký tự tương ứng trên Tự điển Phật học online:

tả tà tà tá tả ta tạ tà tả ta

CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT

Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.

Tham – Sân – Si được Phật giáo gọi là “tam độc”. Đây là ba trạng thái tinh thần có hại, nguy hiểm nhất của mỗi con người. Đạo Phật luận rõ, nguồn cội của mọi đau khổ của chúng sinh đều từ ba chữ “Tham - Sân - Si” này mà ra. Con người chúng ta nếu không kiềm chế được “tam độc” này sẽ tạo nghiệp ác, tâm thức bị trói buộc.

Luận chi tiết về “tam độc” tham sân si theo Phật Giáo như sau:

1.1. Tham là gì?

Phật pháp chỉ rõ, tham là trạng thái con người có sự ham muốn, đam mê rất nhiều một điều gì đó. Con người có 5 nhu cầu dễ sinh lòng Tham nhất, đó là:

• Tài (tài sản, tiền bạc, vật chất, nhà cửa, xe cộ,…)
• Sắc (sắc dục, sắc đẹp, dục vọng của con người)
• Danh (danh vọng, danh tiếng, địa vị, sự nổi tiếng, quyền lực, được nhiều người biết đến, ...)
• Thực (đồ ăn thức uống)
• Thụy (thời gian, công sức).

Con người khi để các ham muốn chiếm lĩnh, dục vọng dâng cao hơn bình thường sẽ nảy sinh những hành động, lời nói không tốt. Điều này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe, tâm lý, thậm chí là tính mạng người khác. Người không thể kiềm chế lòng tham sẽ để lòng tham dần lớn hơn, dẫn đường cho các hành động ngày càng sai trái, tội lỗi.

Định nghĩa tham sân si là gì? Là 3 trạng thái tinh thần có hại với con người

\>>Xem thêm: Nói Khổ Tận Cam Lai Là Gì? Bí Quyết Vượt Qua Khó Khăn Của Người Xưa

1.2. Sân là gì?

Bạn nếu tìm hiểu sâu xa tham sân si là gì sẽ thấy mỗi yếu tố đều là nguyên nhân và kết quả của yếu tố còn lại. Sân hiểu nghĩa là sự nóng giận, thù hận trong tâm trí con người. Sân thường bắt nguồn từ tham, từ ham muốn nào đó không được thỏa mãn sẽ sinh ra căm hận, thù địch đối phương.

Bạn có thể từ sự tham lam tiền tài mà sinh nóng giận, hận thù với bạn bè, đồng nghiệp hay chính người thân trong gia đình. Con người không thể tránh có lúc nóng giận, nhưng nếu không kiềm chế thì bạn sẽ trở thành nạn nhân của nó. Sự bất bình, thù địch này cũng có thể dẫn đến hành vi xúc phạm hay làm điều sai trái, tội lỗi với người khác để giải tỏa cảm xúc.

Đông y còn giải thích, người thường xuyên sân – thù hận, giận dữ rất có hại cho hệ huyết áp và tim mạch. Nóng giận sẽ khiến tinh thần bạn khó kiểm soát, tim đập nhanh, mạch máu hoạt động quá tải,... Đây là một trong những nguyên nhân gây ra bệnh đột quỵ, cao huyết áp, và dễ mắc bệnh về gan.

“Sân” là gì? Là sự giận dữ, oán hận của con người

1.3. Si là gì?

Si có thể hiểu đại ý là si mê, ngu muội hoặc dại dột. Người Việt ta gọi người có si là “vô minh” – luôn hành động thiếu suy nghĩ, không sáng suốt để phán đoán trắng đen, tốt xấu. Người có “si” sẽ không thể hiểu biết để làm chủ bản thân trong hành động, suy nghĩ, lời nói, từ đó có thể gây hại cho người và người khác.

“Si” của con người có thể chia thành 3 hình thức:

• Không hiểu hoặc cố tình không hiểu đạo lý làm người.
• Mất đi khả năng nhận biết về bản chất mọi chuyện, không biết đúng sai.
• Không có khả năng nhận biết về tâm lý, tinh thần, sức khỏe,... của bản thân.

“Si” là gì? Là nói đến người thiếu suy nghĩ, ngu muội

\>>Xem thêm: Họa Thị Phi Là Gì? Làm Ngay Điều Này Để Tránh Họa Thị Phi Rắc Rối

2. Cách kiềm chế, hóa giải tham sân si là gì?

Sau khi bạn đã hiểu định nghĩa tham sân si là gì, điều bạn quan tâm tiếp theo ắt hẳn là cách hóa giải nó để cuộc đời bình an. Tuy tham sân si nằm trong bản chất của con người, nhưng bạn hoàn toàn có thể khắc chế nếu thực hiện theo các lời khuyên dưới đây:

• Đầu tiên, mọi khổ đau, hận thù đều từ “si” mà ra. Không có trí tuệ, tri thức rất nguy hiểm, bạn không có khả năng nhận biết đúng sai, phải trái, sẽ không thể tỉnh táo để đánh giá vấn đề và tìm ra cách giải quyết khôn ngoan. Bạn nên học hỏi không ngừng, trau dồi tri thức để trí tuệ thông minh, suy luận sắc sảo.
• Thứ hai, trên đời mọi việc đều có luật nhân – quả. Bạn cần nhận diện được đâu là cám dỗ không tốt với bản thân để từ chối. Bạn không được để lòng tham hình thành và chi phối bạn rồi làm điều sai trái.
• Thứ ba, bạn cần biết cách tiết chế cảm xúc để không sinh ra lòng thù hận, khiến ai đó thành nạn nhân của cơn thịnh nộ bản thân.

Cuối cùng, bạn cần biết đâu là đủ, hiểu rõ giới hạn của bản thân và hài lòng, trân trọng với những gì mình có ở hiện tại.