Hội chứng thắt lưng hông là gì năm 2024

Hội chứng thắt lưng hông là tổn thương phối hợp của bệnh lý cột sống thắt lưng và bệnh của dây thần kinh hông to (thần kinh tọa). Những ngày trời rét và ẩm thường làm bệnh trở nặng.

Các bệnh gây ra hội chứng thắt lưng hông

Về mặt giải phẫu, đoạn cột sống thắt lưng có các rễ thần kinh tủy sống quan hệ về chức năng và bệnh lý chặt chẽ với nhau, gồm các rễ thắt lưng L1, L2, L3, L4, L5. Khi cột sống hoặc đĩa đệm có những tổn thương thì các rễ thần kinh này cũng dễ bị tổn thương theo. Các bệnh dễ gây ra hội chứng thắt lưng hông gồm: thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng, thoái hóa cột sống thắt lưng cùng; thoái hoá đĩa đệm ở người cao tuổi; trượt đốt sống (spondylolisthesis): do bẩm sinh hoặc chấn thương, hay kèm với thoái hoá cột sống; viêm đốt sống; chấn thương: trực tiếp vào dây thần kinh tọa, gãy xương cột sống thắt lưng, gãy xương chậu; viêm cột sống do vi khuẩn như tụ cầu, trực khuẩn lao…

Biểu hiện bệnh với nhiều triệu chứng

Một người đã bị tổn thương cột sống do một trong các bệnh lý nói trên, khi bị hội chứng thắt lưng hông thường biểu hiện hai hội chứng phối hợp là hội chứng cột sống và hội chứng rễ thần kinh, trong đó mỗi hội chứng gồm nhiều triệu chứng.

Hội chứng cột sống gồm các triệu chứng: đau cột sống thắt lưng có thể xuất hiện đột ngột hoặc sau một chấn thương, nhưng cũng có thể xuất hiện từ từ, mà người ta gọi là bán cấp hoặc mạn tính. Tính chất đau là thường chỉ đau ở những đốt sống nhất định, có thể đau dữ dội, hoặc chỉ đau âm ỉ. Khi khám ấn trên mỏm gai các đốt sống bệnh nhân sẽ thấy đau chói ở các đốt sống bị bệnh. Cột sống bị biến dạng: thay đổi đường cong sinh lý, giảm ưỡn, mất ưỡn cột sống thắt lưng hoặc cong đảo ngược có nghĩa là cột sống thắt lưng không ưỡn như bình thường mà lại gù và lệch vẹo cột sống. Giảm biên độ hoạt động của cột sống thắt lưng: các động tác cúi, ngửa, nghiêng, xoay cột sống đều bị hạn chế.

Hội chứng rễ thần kinh: đau rễ thần kinh, đau lan dọc theo đường đi của rễ thần kinh, đau nhức buốt như bị mưng mủ. Khi nghỉ ngơi thì hết đau hoặc giảm đau rõ rệt. Đau tăng khi đi, đứng, ho hoặc hắt hơi... Có khi bị đau liên tục dù ở tư thế nào cũng vẫn đau. Vì đau bệnh nhân giảm các khả năng đi lại, lao động và sinh hoạt. Có thể tìm thấy các dấu hiệu căng rễ thần kinh: ấn trên đường cạnh sống, ngang điểm giữa của khe gian đốt bệnh nhân thấy đau.

Tìm một số điểm đau: thống điểm Valleix là ấn ở điểm giữa nếp lằn mông thì bệnh nhân đau; dấu hiệu Déjerine dương tính là khi bệnh nhân ho hoặc hắt hơi thì đau tăng. Bệnh nhân còn cảm thấy bị rối loạn cảm giác da dọc mặt ngoài đùi xuống cẳng chân tới mắt cá ngoài, mu bàn chân và ngón chân hoặc mặt sau đùi, cẳng chân, tới gót chân và gan bàn chân. Rối loạn vận động: bệnh nhân không đi xa được do đau mà phải nghỉ từng đoạn đỡ đau mới đi tiếp được. Yếu cơ nên gấp bàn chân về phía mu khó khăn hoặc khó duỗi thẳng bàn chân. Rối loạn phản xạ: giảm hoặc mất phản xạ gân gót.

Rối loạn thần kinh thực vật: nhiệt độ da giảm, rối loạn tiết mồ hôi, mất phản xạ dựng lông, lông chân khô dễ gẫy, teo cơ. Cột sống bị vẹo một bên và mất đường cong sinh lý, ưỡn ra trước ở vùng thắt lưng; thân và xương chậu nghiêng về bên đối diện với chân đau, thân hơi gập ra trước, mông bên đau xệ xuống, cơ cạnh cột sống co cứng. Chụp Xquang, chụp cắt lớp hay cộng hưởng từ thấy tổn thương và xác định được tổn thương thoát vị đĩa đệm.

Những điểm chú ý trong điều trị và phòng bệnh

Bệnh nhân bị tổn thương hội chứng thắt lưng hông cần có chế độ nghỉ ngơi tuyệt đối trong trường hợp nặng, nên nằm giường cứng, tránh nằm võng hay ngồi ghế xích đu, tránh vận động mạnh như xoay người đột ngột, chạy nhảy, cúi gập người... Thầy thuốc có thể dùng nhiều phương pháp thích hợp để điều trị cho từng bệnh nhân: phương pháp vật lý trị liệu như kéo giãn cột sống, nắn cột sống, thể dục trị liệu, dùng đèn hồng ngoại, sóng ngắn, đắp sáp nến...

Sử dụng các loại thuốc giảm đau như: aspirin, kháng viêm không steroid, phong bế rễ thần kinh ngoài màng cứng hay trong màng cứng bằng corticoid hay novocain kết hợp với vitamin B12. Thuốc giãn cơ như myolastan, thuốc an thần như seduxen, mimoza, các vitamin nhóm B liều cao kết hợp với acid folic. Điều trị nguyên nhân như dùng kháng sinh chống nhiễm khuẩn. Phẫu thuật trong các trường hợp: thể liệt, hội chứng đuôi ngựa, hẹp ống sống thắt lưng, đau không thể chịu được mặc dù đã dùng thuốc giảm đau hoặc hay tái phát.

Phòng bệnh tốt nhất là định kỳ khám sức khỏe để phát hiện sớm và điều trị triệt để các bệnh là nguyên nhân gây hội chứng thắt lưng hông. Giữ ấm cơ thể trong những ngày trời rét và độ ẩm cao để bệnh không tăng nặng. Đảm bảo dinh dưỡng tốt, tăng cường ăn rau xanh và trái cây chín các loại. Có thể bổ sung thêm vitamin tổng hợp nhóm B như B1, B

Dựa vào dấu Lasegue hay còn gọi là nghiệm pháp Lasegue được xem là phương pháp khám lâm sàng hội chứng thắt lưng hông phổ biến, cho phép bác sĩ phát hiện những triệu chứng của hội chứng này. Hai hội chứng thành phần của hội chứng thắt lưng - hông gồm hội chứng dây rễ thần kinh và hội chứng cột sống.

Hội chứng thắt lưng hông là bệnh gì?

Các rễ dây thần kinh tủy sống ở vùng cột sống thắt lưng kéo dài từ đốt sống L1 đến đốt sống L5. Nếu cột sống hoặc đĩa đệm thắt lưng bị tổn thương thì những rễ dây thần kinh tại vùng này cũng rất dễ bị tổn thương, tình trang này gọi là hội chứng thắt lưng hông.

Nhìn chung, hội chứng thắt lưng hông có liên quan trực tiếp đến các rễ thần kinh của đốt sống L1 - L5, dây thần kinh tủy sống ở thắt lưng và đoạn cuối của tủy sống, khiến người bệnh bị đau đớn, ảnh hưởng khả năng vận động.

Hội chứng thắt lưng hông khiến người bệnh đau đớn, ảnh hưởng khả năng vận động

Các triệu chứng của bệnh ảnh hưởng đến khả năng vận động và di chuyển do hội chứng thắt lưng hông có liên quan với dây thần kinh cột sống. Tuy nhiên, cơn đau chỉ có tính chất cơ học nên thường hết đau khi nghỉ ngơi hoặc dễ dàng giảm đau đáng kể.

Cũng vì lý do này mà nhiều người chủ quan không phát hiện bệnh và điều trị muộn dẫn đến những biến chứng xấu như yếu cơ, giảm hoặc mất khả năng vận động, rối loạn cảm giác, rối loạn thần kinh thực vật,...

Cả nam ở độ tuổi 40 và nữ độ tuổi từ 50 - 60 đều có thể mắc hội chứng thắt lưng hông. Nguy cơ mắc hội chứng này tăng lên do một số yếu tố như:

• Độ tuổi: Người cao tuổi dễ mắc bệnh cao hơn;
• Vận động mạnh;
• Mắc các bệnh lý khác liên quan đến cột sống.

Triệu chứng của hội chứng thắt lưng hông

Để nhận biết hội chứng thắt lưng hông, cần dựa vào 2 nhóm triệu chứng ở cột sống thắt lưng và ở rễ thần kinh.

Với hội chứng rễ dây thần kinh

Người bệnh gặp triệu chứng phổ biến nhất là xuất hiện cơn đau chạy dọc theo đường đi của dây thần kinh tọa, là dây thần kinh dài nhất chạy từ mông xuống chân. Cơn đau được cảm nhận là nhức, khiến người bệnh giảm khả năng vận động và sinh hoạt.

Triệu chứng của bệnh là cơn đau xuất hiện chạy dọc theo đường đi của dây thần kinh tọa

Với hội chứng cột sống

Người bệnh có biểu hiện đau ở cột sống thắt lưng có thể là cơn đau đột ngột cấp tính tự phát hoặc bị đau sau khi gặp phải chấn thương. Ngoài ra, có một số trường hợp bị đau từ từ theo kiểu bán cấp hoặc là mạn tính. Khi bác sĩ ấn trên mỏm các đốt sống, người bệnh sẽ thấy đau nhói ở các đốt sống. Đặc biệt, trường hợp cột sống bị biến dạng làm đường cong sinh lý thay đổi dẫn đến giảm biên độ hoạt động của cột sống thắt lưng.

Dấu Lasegue áp dụng trong chẩn đoán hội chứng thắt lưng hông

Để xác định bệnh nhân có bị hội chứng thắt lưng hông hay không, bác sĩ sẽ dùng dấu Lasegue.

Thao tác chẩn đoán bằng dấu Lasegue

Nghiệm pháp Lasegue là dấu hiệu thường được bác sĩ sử dụng trong chẩn đoán hội chứng thắt lưng hông, diễn ra theo 2 thì:

Thì 1:

Chân của bệnh nhân luôn duỗi thẳng. Nâng cao chân bệnh nhân lên khỏi mặt giường (hướng tới 90 độ) cho đến khi bệnh nhân kêu đau, cảm thấy căng dọc mặt sau chân thì dừng lại. Lúc này, bác sĩ sẽ xác định góc giữa mặt giường và chân bệnh nhân. Ví dụ, nâng chân bệnh nhân tới 60 độ thì bệnh nhân kêu đau, như vậy góc Lasegue sẽ là 60 độ.

Thì 2:

Giữ nguyên góc 60 độ trên và gấp chân bệnh nhân lại tại khớp gối. Bệnh nhân không còn thấy đau dọc mặt sau chân nữa. Bác sĩ sẽ khám lần lượt hai chân của bệnh nhân.

Đánh giá kết quả khi sử dụng dấu Lasegue

Người bình thường sẽ có góc Lasegue 90 độ. Khi thỏa mãn đồng thời hai điều kiện sau đây, bác sĩ sẽ kết luận dấu Lasegue dương tính:

Thì 1:

Khi chân chưa vuông góc với mặt giường, bệnh nhân thường sẽ cảm thấy đau.

Thì 2:

Bệnh nhân không còn thấy đau nữa khi chân gấp lại.

Trường hợp dấu Lasegue chéo là khi đang tìm dấu hiệu Lasegue bên chân lành thì chân bên bị bệnh sẽ đau tăng lên.

Dấu Lasegue thường được bác sĩ sử dụng trong chẩn đoán hội chứng thắt lưng hông

Các dấu hiệu khác để chẩn đoán hội chứng thắt lưng hông

Ngoài dùng dấu Lasegue chẩn đoán hội chứng thắt lưng hông, bác sĩ có thể áp dụng nhiều dấu hiệu khác như:

Hệ thống điểm Valleix: Đây là những điểm mà dây thần kinh hông to đi qua, gồm có điểm giữa ụ ngồi và mấu chuyển, điểm giữa mặt sau đùi, điểm giữa nếp lằn mông, điểm giữa nếp kheo chân. Khi bác sĩ ấn vào những điểm ở trên mà người bệnh cảm thấy đau nhói tại đó tức là dây thần kinh đang bị tổn thương.

Dấu hiệu Neri: Người bệnh ở tư thế đứng thẳng, sau đó cúi gập người, giơ hai tay ra trước (hướng tay chạm xuống đất), hai gối giữ thẳng. Khi bệnh nhân thấy đau dọc chân bị bệnh và chân bên đó co lại tại khớp gối là nghiệm pháp dương tính.

Dấu hiệu Déjerine: Khi hắt hơi, ho bệnh nhân thấy đau ở vùng thắt lưng tăng lên.

Dấu hiệu Siccar: Bệnh nhân nằm ngửa, duỗi thẳng hai chân thoải mái. Bác sĩ khám như kiểm tra dấu hiệu Lasegue thì 1. Khi bệnh nhân thấy đau tăng dọc mặt sau chân đang được khám thì nghiệm pháp dương tính.

Dấu hiệu Bonnet: Bệnh nhân nằm ngửa, duỗi thẳng hai chân thoải mái. Bác sĩ gấp cẳng chân bệnh nhân hướng vào đùi và gấp đùi vào bụng. Khi bệnh nhân thấy đau sau đùi và vùng mông bên được khám thì nghiệm pháp dương tính.

Dấu hiệu Wasserman: Bệnh nhân nằm sấp, duỗi thẳng hai chân, thoải mái. Bác sĩ nâng đùi bệnh nhân lên khỏi mặt giường nhẹ nhàng, từ từ. Khi bệnh nhân thấy đau, căng ở mặt trước đùi thì nghiệm pháp dương tính.

Cách hạn chế hội chứng thắt lưng hông

Dù sao thì phòng bệnh hơn chữa bệnh. Mỗi người có thể tự hạn chế và phòng ngừa được những cơn đau do hội chứng thắt lưng hông gây ra khi thực hiện các biện pháp sau:

• Để cải thiện sự dẻo dai của các cơ thắt lưng, bạn nên thường xuyên luyện tập thể dục thể thao. Tuy nhiên, cần chọn các bài tập thể dục nhẹ nhàng, không gây áp lực lên vùng thắt lưng.
• Cần nâng, bê vật nặng với thao tác đúng tư thế chuẩn.
• Hạn chế ngồi sai tư thế và ngồi nhiều trong một thời gian dài. Người làm việc văn phòng hoặc công việc yêu cầu ngồi nhiều nên đứng dậy, di chuyển hoặc vận động nhẹ nhàng sau mỗi giờ làm việc.
• Khi sinh hoạt vợ chồng tránh những tư thế khó, cường độ mạnh.
• Hạn chế đi giày cao gót vì gây áp lực lên cột sống - thắt lưng.
• Cần có một chế độ ăn uống khoa học và đầy đủ dưỡng chất (bổ sung thêm thực phẩm giàu canxi và vitamin D để cải thiện sức khỏe của xương), hạn chế sử dụng các chất kích thích hoặc đồ uống có cồn.
• Nếu đang mắc hội chứng thắt lưng hông, nên nằm giường cứng, tránh nằm võng hoặc ngồi ghế xích đu.
• Bình thường nên khám sức khỏe định kỳ 6 tháng một lần.
  Phòng ngừa và hạn chế được những cơn đau bằng cách tập thể dục nhẹ nhàng

Khi thấy có dấu hiệu tê bì tay chân ngày càng nhiều và đau tại vùng thắt lưng xuống hông, bệnh nhân nên đi khám ngay. Bác sĩ sẽ dùng dấu Lasegue để phát hiện, chẩn đoán bệnh nhân có bị hội chứng thắt lưng hông hay không.

Lasegue dương tính khi nào?

Dấu hiệu lasegue dương tính khi thỏa mãn đồng thời 2 điều kiện sau: Đối với thì 1: Bệnh nhân thấy đau đớn khi chân chưa vuông góc với mặt giường. Đối với thì 2: Khi gấp chân lại, bệnh nhân không còn cảm thấy đau đớn nữa.

Nghiệm pháp Lasègue là gì?

Nghiệm pháp Lasegue là dấu hiệu thường được bác sĩ sử dụng trong chẩn đoán hội chứng thắt lưng hông, diễn ra theo 2 thì: Thì 1: Chân của bệnh nhân luôn duỗi thẳng. Nâng cao chân bệnh nhân lên khỏi mặt giường (hướng tới 90 độ) cho đến khi bệnh nhân kêu đau, cảm thấy căng dọc mặt sau chân thì dừng lại.

Điểm đau valleix?

Hệ thống điểm Valleix: Đây là những điểm mà dây thần kinh hông to đi qua và gồm có: điểm giữa ụ ngồi và mấu chuyển, điểm giữa nếp lằn mông, điểm giữa mặt sau đùi, điểm giữa nếp kheo chân. Bác sĩ khám sẽ dùng ngón tay ấn vào những điểm ở trên.

Dấu hiệu Bonnet là gì?

Dấu Bonnet: ở tư thế nằm ngửa, nâng chân và khép đùi bệnh nhân từng bên một nếu gây đau dọc theo dây thần kinh tọa là dương tính. Dấu Chavany: vừa nâng và dạng chân ra gây đau là dương tính. Dấu Néri: bệnh nhân đứng thẳng, hai gối thẳng rồi gập người xuống nếu chân bên đau co lại (gập gối lại) là dương tính.