Quá kích buồng trứng bao lâu thì hết

Mặc dù chỉ chiếm tỷ lệ khoảng 0.5 – 10% trong số những ca làm IUI, IVF, nhưng quá kích buồng trứng [QKBT] có thể gây ra nhiều hậu quả nguy hiểm đến sức khỏe nếu bệnh nhân không được theo dõi và can thiệp kịp thời.

Quá kích buồng trứng [Ovarian hyperstimulation syndrome – OHSS] là biến chứng có thể xảy ra ở những bệnh nhân sử dụng thuốc kích thích buồng trứng trong điều trị vô sinh, đặc trưng bởi hiện tượng gia tăng kích thước buồng trứng.

Số lượng nang trứng sẽ tăng cao khi xảy ra quá kích buồng trứng

Ở người bình thường, mỗi chu kì chỉ có 1 nang trứng phát triển và nang trứng này sẽ rụng khi đạt kích thước từ 20mm đến < 30mm. Tuy nhiên, ở một số người sử dụng thuốc kích trứng sẽ có hiện tượng nhiều nang trứng phát triển cùng một lúc và tất cả đều có kích thước nhỏ < 20mm. Lúc đó, hiện tượng quá kích buồng trứng xảy ra.

Hội chứng QKBT có thể xảy ra vào 2 giai đoạn khác nhau:

• Giai đoạn sớm khi triệu chứng xảy ra trong vòng 9 ngày sau khi chọc hút trứng/noãn [hoặc phóng noãn], thường xảy ra khi tiêm hCG để kích thích nang noãn trưởng thành.
• Giai đoạn muộn xảy ra kể từ ngày thứ 10 sau khi chọc hút trứng/noãn, chủ yếu liên quan đến các hCG do nhau thai tiết ra.

Dựa trên biểu hiện lâm sàng và một số xét nghiệm chuyên sâu, bác sĩ và bệnh nhân có thể biết được mức độ nặng nhẹ khi bị quá kích buồng trứng.

QKBT hầu hết tự khỏi và các triệu chứng sẽ giảm dần sau 10-14 ngày. Trong giai đoạn này, bệnh nhân cần được điều trị triệu chứng và bảo tồn thích hợp để phòng tránh các biến chứng có thể xảy ra. Trường hợp nặng và rất nặng ít khi xảy ra, nhưng nếu có, bệnh nhân cần được theo dõi sát sao và điều trị tích cực, kịp thời.

Trong giai đoạn hồi phục, buồng trứng có thể trở về kích thước bình thường sau 3-4 tuần và hoạt động lại bình thường sau đó.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ QKBT bao gồm:

• Tuổi trẻ
• Nhẹ cân [chỉ số BMI < 18]
• Bệnh nhân có hội chứng buồng trứng đa nang.
• Liều cao gonadotropin ngoại sinh
• Nồng độ estradiol huyết thanh cao hoặc tăng nhanh
• Có tiền sử QKBT.

Bên cạnh đó, nguy cơ này tăng tỉ lệ thuận với số lượng nang noãn phát triển, số nang chọc hút được trong chu kỳ hỗ trợ sinh sản. Nguy cơ sẽ xảy ra cao hơn khi dùng hCG ngoại sinh liều cao hoặc lặp lại nhiều lần để kích thích phóng noãn hoặc hỗ trợ giai đoạn hoàng thể. Chu kỳ có thai cũng làm tăng nguy cơ, tăng mức độ nặng và thời gian QKBT.

Tùy vào mức độ nặng nhẹ của QKBT mà bệnh nhân được chỉ định phương pháp điều trị phù hợp:

• Với thể nhẹ và vừa: Bệnh nhân có thể theo dõi điều trị tại nhà. Chú ý nghỉ ngơi, hạn chế hoạt động, uống nhiều nước. Đo vòng bụng, cân nặng, theo dõi lượng nước tiểu mỗi ngày. Tuyệt đối kiêng giao hợp. Tái khám ngay khi có dấu hiệu chuyển nặng.
• Với thể nặng và rất nặng: Bệnh nhân cần nhập viện điều trị theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Tại IVF Tâm Anh, hệ thống cơ sở vật chất được trang bị đầy đủ, hiện đại hàng đầu Đông Nam Á giúp giảm tối đa nguy cơ QKBT, tăng khả năng thành công của các ca IVF

Để dự phòng quá kích buồng trứng và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm, bệnh nhân khi điều trị vô sinh cần lựa chọn cơ sở hỗ trợ sinh sản có đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, kinh nghiệm kích thích buồng trứng thuần thục, có thể phát hiện các nguy cơ xảy ra quá kích buồng trứng trên từng bệnh nhân để có biện pháp xử trí phù hợp. Bên cạnh đó, trung tâm có hệ thống trang thiết bị hiện đại, đáp ứng các kỹ thuật tiên tiến nhất hiện nay trong điều trị vô sinh sẽ giúp giảm tối đa nguy cơ QKBT cũng như biến chứng cho bệnh nhân hiếm muộn.

Xem thêm: PGS.TS.BS Lê Hoàng: 20 năm ươm mầm sống bằng thụ tinh ống nghiệm IVF

Tác giả: Bác sĩ Đinh Thị Mai Hồng Cập nhật: 11/05/2020

Tìm hiểu chung

Hội chứng quá kích buồng trứng là gì?

Hội chứng quá kích buồng trứng là bệnh ảnh hưởng đến phụ nữ tiêm thuốc hormone để kích thích sự phát triển của trứng trong buồng trứng. Điều này có thể xảy ra ở những phụ nữ thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm [IVF], kích thích rụng trứng hoặc thụ tinh trong tử cung.

Thuốc hormone quá nhiều trong cơ thể có thể dẫn đến hội chứng quá kích buồng trứng [hội chứng OHSS], trong đó buồng trứng trở nên sưng và đau đớn. Một số ít phụ nữ có thể phát triển hội chứng nghiêm trọng, dẫn đến tăng cân nhanh chóng, đau bụng, nôn mửa và khó thở.

Ít khi hội chứng kích ứng buồng trứng xảy ra ở người điều trị vô sinh bằng thuốc, như clomiphene [Clomid, Serophene]. Đôi khi, hội chứng xảy ra một cách tự nhiên, không liên quan đến các phương pháp điều trị vô sinh.

Mức độ phổ biến của hội chứng quá kích buồng trứng

Hội chứng kích ứng buồng trứng nhẹ phổ biến ở phụ nữ điều trị thụ tinh trong ống nghiệm; tỷ lệ ảnh hưởng là 33 người trong 100 phụ nữ [33%]. Tuy nhiên, chỉ có hơn 1 trong 100 phụ nữ [1%] sẽ phát triển hội chứng mức độ trung bình hoặc nặng. Hầu hết các triệu chứng sẽ tự hết trong vòng 7-10 ngày. Hãy thảo luận với bác sĩ để biết thêm thông tin.

Triệu chứng

Những dấu hiệu và triệu chứng của hội chứng quá kích buồng trứng là gì?

Các triệu chứng phổ biến của hội chứng quá kích buồng trứng là:

• Bụng đầy hơi
• Đau nhẹ trong bụng
• Tăng cân

Trong trường hợp hiếm hoi, phụ nữ có thể có các triệu chứng nghiêm trọng hơn, bao gồm:

• Tăng cân nhanh chóng [khoảng 5kg trong 3-5 ngày]
• Đau đớn cùng cực hoặc sưng ở vùng bụng
• Giảm đi tiểu
• Khó thở
• Buồn nôn, nôn hoặc tiêu chảy

Bạn có thể gặp các triệu chứng khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.

Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nêu trên hoặc có bất kỳ câu hỏi nào, xin vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ. Cơ địa mỗi người là khác nhau, vì vậy hãy hỏi ý kiến bác sĩ để lựa chọn được phương án thích hợp nhất.

Nguyên nhân

Nguyên nhân nào gây ra hội chứng quá kích buồng trứng?

Nguyên nhân gây hội chứng quá kích buồng trứng chưa được rõ, mặc dù có thể do việc bổ sung một lượng human chorionic gonadotropin [HCG] vào cơ thể, một hormone thường được sản xuất trong khi mang thai. Các mạch máu của buồng trứng phản ứng bất thường với HCG và bắt đầu gây rò rỉ chất lỏng. Chất lỏng này làm buồng trứng phình to ra và đôi khi một lượng dịch lớn di chuyển vào vùng bụng.

Trong các phương pháp điều trị vô sinh, HCG có thể được sử dụng như chất “mồi” để kích thích một nang trưởng thành phát triển thành trứng. Hội chứng quá kích buồng trứng thường xảy ra trong vòng một tuần sau khi bạn được tiêm HCG. Nếu bạn có thai trong chu kỳ điều trị, hội chứng có thể nghiêm trọng hơn khi cơ thể của bạn bắt đầu sản xuất HCG riêng của mình để đáp ứng với việc mang thai.

Các thuốc tiêm kích thích thụ thai có nhiều khả năng gây ra hội chứng quá kích buồng trứng hơn là điều trị bằng clomiphene.

Nguy cơ mắc phải

Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc hội chứng quá kích buồng trứng?

Có rất nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ mắc hội chứng quá kích buồng trứng như:

• Hội chứng buồng trứng đa nang – một rối loạn phụ khoa phổ biến gây ra chu kỳ kinh nguyệt không đều, tóc mọc quá nhiều và hình ảnh bất thường của buồng trứng trên siêu âm
• Số lượng các nang lớn
• Tuổi dưới 30
• Cân nặng nhẹ
• Nồng độ estradiol [estrogen] cao hoặc tăng đột biến trước khi tiêm liều kích tố HCG
• Có hội chứng quá kích buồng trứng trước đây

Trong một số trường hợp, hội chứng quá kích buồng trứng ảnh hưởng đến phụ nữ không có yếu tố nguy cơ nào cả.

Chẩn đoán & điều trị

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.

Những kỹ thuật y tế nào dùng để chẩn đoán hội chứng quá kích buồng trứng?

Nếu bạn có hội chứng quá kích buồng trứng nghiêm trọng, bác sĩ sẽ phải theo dõi các triệu chứng một cách cẩn thận. Bạn có thể phải nhập viện.

Cần đo cân nặng và kích thước vòng bụng. Các xét nghiệm có thể được thực hiện bao gồm:

• Siêu âm bụng hoặc âm đạo
• Chụp X-quang ngực
• Xét nghiệm công thức máu toàn phần
• Xét nghiệm điện giải
• Kiểm tra chức năng gan
• Đo lượng nước tiểu

Những phương pháp nào dùng để điều trị hội chứng quá kích buồng trứng?

Hội chứng quá kích buồng trứng thường tự hết trong vòng 1 hoặc 2 tuần, có thể lâu hơn nếu bạn đang mang thai. Điều trị nhằm mục đích giúp bạn cảm thấy thoải mái, giảm hoạt động của buồng trứng và tránh các biến chứng.

Hội chứng quá kích buồng trứng nhẹ đến trung bình

Hội chứng nhẹ thường tự hết. Điều trị hội chứng quá kích buồng trứng trung bình có thể bao gồm:

• Thuốc chống buồn nôn, thuốc giảm đau theo toa hoặc cả hai
• Khám tổng quát và siêu âm thường xuyên
• Đo trọng lượng và đo vòng eo mỗi ngày để kiểm tra những thay đổi đột ngột
• Đo lượng nước tiểu bạn sản xuất mỗi ngày
• Làm các xét nghiệm máu để giám sát tình trạng mất nước, mất cân bằng điện giải và các vấn đề khác
• Cung cấp đầy đủ lượng chất lỏng
• Thoát lượng chất lỏng dư thừa ở bụng bằng cách chọc một cây kim vào trong khoang bụng
• Mang vớ hỗ trợ giúp ngăn ngừa cục máu đông

Hội chứng quá kích buồng trứng nặng

Với hội chứng quá kích buồng trứng nghiêm trọng, bạn có thể cần nhập viện để được theo dõi và điều trị tích cực như truyền dịch. Bác sĩ có thể kê toa thuốc cabergoline để giảm bớt các triệu chứng. Trong một số trường hợp, bác sĩ cũng có thể kê toa một loại thuốc khác – gonadotropin – một chất đối kháng hormone giúp giảm hoạt động của buồng trứng.

Các biến chứng nghiêm trọng có thể cần các điều trị bổ sung như phẫu thuật một u nang buồng trứng vỡ hoặc chăm sóc đặc biệt cho các biến chứng ở gan hoặc phổi. Bạn cũng có thể cần thuốc chống đông máu để giảm nguy cơ hình thành cục máu đông ở chân.

Chế độ sinh hoạt phù hợp

Những thói quen sinh hoạt nào giúp bạn quản lý hội chứng quá kích buồng trứng?

Lối sống và các biện pháp khắc phục tại nhà sau có thể giúp bạn đối phó với hội chứng quá kích buồng trứng:

• Hãy thử một số loại thuốc giảm đau không cần toa như acetaminophen [Tylenol và những biệt dược khác] để giảm các cảm giác khó chịu ở bụng, nhưng tránh ibuprofen [Advil, Motrin IB và những biệt dược khác] hoặc natri naproxen [Aleve và những biệt dược khác], vì đây là những loại thuốc có thể gây trở ngại cho việc cấy trứng mới thụ tinh.
• Tránh quan hệ tình dục vì nó có thể gây đau và có thể làm vỡ một u nang trong buồng trứng.
• Duy trì hoạt động thể chất mức độ nhẹ, tránh các hoạt động nặng hay gắng sức.
• Tự đo trọng lượng cùng một cái cân và đo vòng bụng mỗi ngày, báo cáo tăng trưởng bất thường với bác sĩ.
• Gọi cho bác sĩ nếu các dấu hiệu và triệu chứng của bạn nặng hơn.

Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp hỗ trợ điều trị tốt nhất.

Hello Health Group không đưa ra các lời khuyên, chẩn đoán hay các phương pháp điều trị y khoa.

Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.