Tập luyện nhóm cơ mătk cho bn tbmmn
Phục hồi chức năng bệnh nhân liệt nửa người sau tai biến mạch máu não PGS. TS. Vũ Thị Bích Hạnh
Liệt nửa người (LNN), liệt bán thân hay đột quỵ là thuật ngữ dùng để mô tả trường hợp giảm chức năng đột ngột của não do tổn thương của động mạch não. Chấn thương sọ não cũng có thể gây LNN nhưng do bệnh cảnh khác nhau nên người ta không xếp vào nhóm bệnh này.
* Chẩn đoán thể tổn thương giải phẫu:
Prehospital Stroke Assessment Tools
Acute Assessment Scales
Outcome Assessment
Other Diagnostic & Screening Tests
Khi nào có thể bắt đầu phục hồi chức năng sau khi xảy ra tai biến? Ngày nay nhiều nhà lâm sàng cho rằng nên bắt đầu càng sớm càng tốt, thậm chí ngay từ những ngày thứ nhất, thứ hai, khi tai biến đã ổn định. Vậy, cần xác định các dấu hiệu ổn định của TBMN: một số thầy thuốc cho rằng 48 giờ sau tai biến, nếu các thiếu sót thần kinh không tiến triển tiếp, có thể coi là ổn định. khả năng nhận kích thích từ phía liệt. Dùng gối kê vai, hông bên liệt và hướng dẫn gia đình cách đặt các tư thế tại giường. Giai đoạn này có thể cần băng – Bài tập thụ động theo tầm vận động khớp để ngăn ngừa co rút, huyết khối và các biến chứng khác. – Tập chủ động: có thể hướng dẫn BN một số bài tự tập phối hợp bên lành- bên liệt như: cài hai tay gấp vai lên 180 độ, tập làm cầu * Kiểm soát các yếu tố nguy cơ Các yếu tố nguy cơ tai biến mạch não TCYTTG năm 1989-1990 đã tổng kết các yếu tố nguy cơ của TBMN, chúng làm tăng tỷ lệ tai biến 7-10 lần. Có thể xếp loại như sau: + Các bệnh tim- mạch: Tăng huyết áp, vữa xơ động mạch, các bệnh tim (loạn nhịp tim, nhồi máu cơ tim, viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn), bệnh van tim… + Các nguyên nhân dinh dưỡng, chuyển hoá: bệnh béo phì, uống rượu, hút thuốc lá, ăn mặn, đái tháo đường, tăng lipit huyết thanh, tăng A. uric máu… + Các yếu tố khác: Dùng thuốc như thuốc tránh thai có oetrogen, các yếu tố gia đình, bệnh tăng tiểu cầu, tăng Hematocrit, bệnh thận và một số trường hợp khác. * Hỗ trợ BN độc lập tối đa về hoạt động chức năng tại giường– Hướng dẫn BN tập lăn trở sang hai bên, trợ giúp ngồi dậy, tập ngồi có tựa rồi ngồi không tựa. Tập thăng bằng ngồi. – Nếu BN ngồi vững, có thể cho BN tập đứng dậy từ ghế.
5.1. Đặc điểm lâm sàng: Mẫu co cứng ở BN liệt nửa người. Mẫu co cứng thường xuất hiện vào giai đoạn hồi phục, thể hiện bằng hiện tượng tăng trương lực các cơ gập ở tay và các cơ duỗi ở chân. Các khớp chi trên ở tư thế gấp, khép và xoay trong, còn các khớp ở chân ở tư thế duỗi dạng và xoay ngoài. Cơ ở cổ và thân bên liệt co ngắn hơn bên lành. + Tập mạnh cơ với các dụng cụ tập: với tạ, giàn tạ, chùy, ghế tập cơ tứ đầu đùi… Tập có kháng trở với dụng cụ+ Kiểm soát thăng bằng và điều hợp hỗ trợ di chuyển: được tập ngay từ đầu nhờ bài tập thăng bằng ngồi, đứng, đi. Để có thăng bằng khi đi, có thể sử dụng nạng, gậy, hoặc thanh song song, khung đi. Với mục đích tăng cường thăng bằng khi đi, có thể cho BN tập đi trên ghế băng, tập bàn nhún hoặc đi theo hình vẽ trên mặt đất… Tập thăng bằng với dụng cụ * Tăng cường khả năng độc lập chức năng: Hoạt động trị liệu
6.1. Các di chứng sau tai biến: Mẫu co cứng ở nửa người bên liệt (trái) co ngắn. Khớp vai khép, xoay trong, cử động thụ động rất hạn chế do đau. Khuỷu và cổ tay gấp, cẳng tay quay sấp. Rất ít cử động chức năng ở tay bên liệt. Nếu BN khi xuất viện có nẹp chỉnh hình, những biến dạng này có thể kiểm soát được.
Tập cầm nắm bằng tay liệt ròng rọc, gấp vai thụ động nhờ tay lành, dồn trọng lượng lên tay liệt khi ngồi, tập với theo các mốc đánh dấu trên tường bằng tay liệt …
|