[PLO] – Nga can thiệp bầu cử, FBI điều tra bê bối email sát bầu cử; Wikileaks rò rỉ email đội tranh cử Dân chủ; kỳ thị giới tính khiến bà Clinton thua ông Trump.
Bốn tháng sau thất bại bầu cử, ngày 6-4, ứng viên tổng thống Dân chủ Hillary Clinton lần đầu tiên đề cập các lý do mà bà nghĩ là đã khiến bà thua ông Donald Trump.
Trả lời phỏng vấn nhà báo Nicholas Kristof của tờ The New York Times, bà Clinton cho rằng nguyên nhân khiến bà thua cuộc nằm ở 4 điều ngoài tầm kiểm soát của mình. Đó là sự can thiệp bầu cử của Nga; Giám đốc FBI James Comey tuyên bố điều tra lại bê bối email của bà sát ngày bầu cử; Wikileaks ăn cắp các email từ lãnh đạo đội tranh cử của bà; và sự kỳ thị giới tính hay cụ thể là sự không tin tưởng phụ nữ, ghét phụ nữ.
Khẳng định “một cường quốc bên ngoài đã can thiệp vào cuộc bầu cử của chúng ta” và gọi đó là “một hành động xâm lược”, bà Clinton kêu gọi một cuộc điều tra độc lập của cả 2 đảng vào khả năng Nga liên quan đến cuộc bầu cử. Cũng theo bà, cần thiết phải xác định liệu Nga có thông đồng với đội tranh cử của ông Trump hay không.
“Chắc chắn tư tưởng ghét phụ nữ có một vai trò trong sự thất bại này. Phải thừa nhận điều này” – bà Clinton nói với nhà báo Kristof – “Không ít người, kể cả phụ nữ, cũng ngần ngại với suy nghĩ một phụ nữ làm tổng thống”.
Bà Hillary Clinton tham dự hội nghị thượng đỉnh Phụ nữ trên thế giới ở New York [Mỹ] ngày 6-4. Ảnh: AP
Theo bà Clinton, việc Giám đốc FBI Comey bất ngờ gửi thư lên Quốc hội ngày tuyên bố điều tra lại bê bối email của bà vào ngày 28-10-2016, chưa đầy 2 tuần trước ngày bầu cử đã ảnh hưởng lớn đến việc thắng thua của bà. Ông Comey thông báo không đủ chứng cứ truy tố bà Clinton chỉ hai ngày trước bầu cử.
Việc Wikileaks nhiều tuần liền rò rỉ các email thu thập được từ tài khoản cá nhân của ông John Podesta - Chủ tịch tranh cử của bà Clinton khi đó cũng đặc biệt nguy hại, “có hậu quả lớn hơn nhiều so với những gì mọi người nghĩ” – theo bà Clinton. Bà Clinton cho rằng hành động kết hợp của ông Comey và Wikileaks có thể nói mang tính quyết định đến kết quả bầu cử.
Dù liệt kê 4 nguyên nhân ngoài tầm kiểm soát nhưng bà Clinton cũng thừa nhận để thua trong cuộc bầu cử cũng có phần lỗi của bà: “Có nhiều điều tôi đã có thể làm tốt hơn”.
Tại cuộc phỏng vấn bà Clinton cũng được nhà báo Kristof hỏi về ông Trump. “Tôi không hiểu được các hành động làm tổn thương quá nhiều người mà chính phủ này, Nhà Trắng này đang theo đuổi” – bà Clinton nói, ám chỉ đến lệnh cấm nhập cư, cắt giảm hỗ trợ cho các chương trình của LHQ, muốn hủy bỏ luật bảo hiểm y tế Obamacare.
“Những gì họ đã và đang là với luật bảo hiểm y tế, tôi đã nghe họ nói về việc hủy bỏ và thay thế 7-8 năm rồi. Họ không có ý tưởng gì cả. Tôi không biết liệu có ai trong số họ đã từng đọc qua luật này chưa?” – bà Clinton nói về việc chính phủ Trump và đảng Cộng hòa muốn hủy bỏ Obamacare.
Mô tả sự thua của mình trong cuộc bầu cử năm ngoái là “tàn khốc”, bà Clinton nói rằng bà hiện đang yên ổn với công việc viết sách, không chắc sẽ tham gia bầu cử lần nữa.
THIÊN ÂN
Bà Hillary Clinton. Ảnh: ABC News
Thất bại bất ngờ của bà Hillary Clinton trước ông Bernie Sanders, ứng viên tổng thống Mỹ cùng đảng Dân chủ, trong cuộc bỏ phiếu sớm hôm 8,3 ở bang Michigan đang dóng lên hồi chuông cảnh báo đối với bộ máy vận động tranh cử của cựu ngoại trưởng Mỹ, theo CNN.
Trước khi phiên bỏ phiếu diễn ra, giới phân tích hầu hết đều dự đoán bà Clinton sẽ giành thắng lợi một cách dễ dàng ở bang Michigan sau đó tiếp tục chiến thắng tại các khu vực khác trên cả nước, qua đó nhanh chóng trở thành ứng viên đại diện chính thức của đảng Dân chủ tham gia cuộc chạy đua vào Nhà Trắng. Nhưng kết quả không như những gì người ta mong đợi khi phần thắng lại nghiêng về ông Sanders.
Điều này cho thấy tính chất quyết liệt cũng như sự khó đoán định của cuộc ganh đua hướng tới chiếc ghế quyền lực nhất thế giới. Ông Sanders, 75 tuổi, ứng viên tổng thống Mỹ nhiều tuổi nhất từ trước tới nay, cũng đã chứng minh được sức mạnh và tầm ảnh hưởng không hề thua kém của mình dù bị đánh giá thấp hơn.
Nhiều ngày trước khi cuộc bỏ phiếu sơ bộ diễn ra, bà Clinton không ít lần công kích ông Sanders về việc ông này hồi năm 2009 bỏ phiếu chống một gói cứu trợ cho ngành công nghiệp ôtô nội địa. Mục tiêu của cựu ngoại trưởng Mỹ là hạ uy tín của đối thủ tại bang hội tụ các nhà máy sản xuất xe hơi lớn nhất nước. Nhưng vào tối 8.3, một số thành viên đảng Dân chủ ở Michigan lại cho biết họ không tin tưởng chiến lược của bà Clinton sẽ phát huy hiệu quả như dự kiến.
Theo kết quả từ một cuộc thăm dò của CNN, ông Sanders nhận được nhiều sự ủng hộ từ các cử tri "rất lo lắng" về kinh tế Mỹ hơn bà Clinton, với tỷ lệ 56% so với 40%. Ngoài ra, ông cũng chiếm được cảm tình của những cử tri cho rằng thương mại quốc tế đang cướp đi việc làm của người dân Mỹ với 56% phiếu ủng hộ. Tỷ lệ của bà Clinton là 43%. Đây là dấu hiệu chỉ ra rằng thông điệp kinh tế dân túy mà ông Sanders đưa ra đã tạo tiếng vang lớn ở Michigan.
Trong số các cử tri có quan điểm rằng phẩm chất quan trọng nhất của một ứng viên tổng thống nằm ở tính trung thực và đáng tin cậy, 80% ủng hộ ông Sanders, chỉ có 19 % đứng về phía bà Clinton. Điều này cho thấy chiến dịch vận động tranh cử của bà Clinton rõ ràng đang gặp vấn đề.
Nhưng theo một số người ủng hộ bà, trái ngược với ông Sanders, cựu ngoại trưởng Mỹ chỉ tập trung tiến hành chiến dịch ở các thành phố Detroit, Flint và Grand Rapids của bang Michigan. Sau khi đã vận động không biết mệt mỏi ở các bang Nevada và Nam Carolina, bà Clinton dường như lơ là tại Michigan và đây là nguyên nhân dẫn tới thất bại.
Sai lầm
Giới quan sát đánh giá, một phần lý do khiến bà Clinton vấp ngã lần này nằm ở việc bộ máy của bà đã chủ quan và quá tự tin vào khả năng giành được vị trí đại diện đảng Dân chủ tham gia tranh cử tổng thống. Vì thế, họ chuyển hướng sang đầu tư cho cuộc tổng tuyển cử quá sớm.
"Họ không mấy chú tâm tới khả năng thu hút cử tri của ông Sanders", một nghị sĩ đảng Dân chủ am hiểu chiến dịch của bà Clinton cho hay.
Bà Clinton hôm 7.3 cũng tuyên bố "càng sớm trở thành đại diện của các bạn thì tôi càng có thể nhanh chóng hướng sự chú ý của mình sang những đối thủ đảng Cộng hòa".
Các trợ lý của bà Clinton dường như cũng đã dự đoán được thất bại ở Michigan. Robby Mook, quản lý chiến dịch vận động tranh cử, tuần trước còn viết một ghi chú với nội dung "ngay cả nếu ông Sanders có thể giành chiến thắng ở Michigan, chúng ta vẫn sẽ sở hữu nhiều đại biểu hơn tại Mississippi, bang diễn ra bỏ phiếu cùng ngày".
Bản chất của các cuộc bầu cử sơ bộ và bầu kín ở Mỹ không phải là cử tri bỏ phiếu bầu ra các ứng viên tổng thống, mà trên thực tế, họ chỉ bầu ra các đại biểu [delegate] sẽ tham gia đại hội của các đảng diễn ra sau đó. Thông thường, những đại biểu này cam kết ủng hộ cho một ứng viên nhất định, và càng được nhiều đại biểu ủng hộ, ứng viên sẽ có cơ hội càng cao được đảng đề cử ra chạy đua chiếc ghế tổng thống.
Bà Clinton đã nhận được phiếu bầu từ nhiều đại biểu hơn ông Sanders. Theo ước tính của CNN, bà Clinton giành 84 phiếu trong khi ông Sanders chỉ nhận 67 phiếu trong ngày 8.3. Hiện bà sở hữu 1.234 trong tổng 2.383 phiếu cần phải có để giành được đề cử. Con số này của ông Sander là 567.
Theo Jennifer Palmieri, giám đốc truyền thông của bà Clinton, đặc điểm phân bố nhân khẩu học của bang Michigan cũng là một phần lý do dẫn tới thất bại.
"Michigan dường như là một bang rất phù hợp với thượng nghị sĩ Sanders. Số phiếu mà đảng Dân chủ nhận được chỉ có khoảng 75% đến từ người da trắng. Đây là một bất lợi lớn đối với chúng tôi", Palmieri nói nhưng cũng thêm rằng cuối cùng thì bà Clinton vẫn sẽ trở thành ứng viên của đảng tranh cử tổng thống.
Giới quan sát nhận định, sau thất bại ở Michigan, bộ máy vận động tranh cử của bà Clinton sẽ phải dồn sức nhiều hơn nữa nếu muốn giành chiến thắng tại bang láng giềng Ohio trong cuộc bỏ phiếu diễn ra ngày 15.3 tới đây.
Nhưng Palmieri hôm 9.3 tuyên bố bà Clinton sẽ không gặp bất kỳ trở ngại gì tại bang Ohio bất chấp thất bại ở Michigan. Theo bà, thông điệp của cựu ngoại trưởng Clinton liên quan đến vấn đề việc làm và các giải pháp cứu trợ ngành công nghiệp ôtô sẽ mang về chiến thắng.
"Bà ấy đến Michigan mang theo một chương trình nghị sự về kinh tế rất mạnh mẽ cùng thông điệp sẽ tạo ra nhiều việc làm và sử dụng năng lượng sạch trong sản xuất, đồng thời hỗ trợ quá trình thành lập các doanh nghiệp nhỏ. Tất cả đều rất có triển vọng", Palmieri nói. "Tôi không nghĩ thượng nghị sĩ Sanders làm được những điều này. Tôi tin rằng chúng cũng sẽ phát huy tác dụng ở Ohio".
Vũ Hoàng [[Vnexpress]]
Hôm 8/11 vừa qua, ông Donald Trump đã bất ngờ dành chiến thắng tại các bang Wisconsin, Michigan và Pennsylvania - ba bang chiến địa vùng Hồ Lớn được xem như "sân nhà" của bà Hillary Clinton.
Theo trang MSN, ông Trump đã làm được điều này nhờ lượng phiếu bầu khổng lồ từ những người sống ở vùng nông thôn và công nhân lao động da trắng ở đây.
Chiến thắng của ông Trump cũng bắt nguồn từ sự lơ là của bà Clinton với ba bang này và thất bại của bà trong việc huy động toàn bộ cơ sở cử tri của đảng mình, bao gồm người trẻ tuổi và người Mỹ gốc Phi.
"Donald Trump đã mang đến một cách mới để chiến thắng [tại các bang này], nhưng một phần của chiến thắng đó là nhờ thất bại to lớn của bà ấy," Gene Ulm, người phụ trách thăm dò ý kiến cử tri của đảng Cộng hòa cho biết. "Bà ấy đã không khai thác và củng cố được liên minh của ông Obama."
Ở Wisconsin, bà Clinton chỉ chiếm được 4% số phiếu của cử tri dưới 30 tuổi. Khi ông Obama tranh cử, ông đã giành được 23% phiếu bầu của người trẻ ở đây. Đây là lần đầu tiên bang Wisconsin bầu cho một ứng viên đảng Cộng hòa từ năm 1984.
"Số phiếu bầu của cử tri trẻ đã giảm đi đáng kể cho bà Clinton," Tom Holbrook, nhà khoa học chính trị của Đại học Wisconsin-Milwaukee cho biết.
Lượng phiếu bầu cho bà Clinton ở thành phố Milwaukee ít hơn so với lượng phiếu bầu ông Obama là 27.000 phiếu. Con số đó cũng gần bằng lượng phiếu mà bà đã không có được để chiến thắng tại đây.
Mặc dù bà Clinton không đổ nhiều công sức cho Wisconsin, nhưng trong chiến dịch tranh cử, bà cùng những người đại diện đã nhiều lần đến Michigan trong những tuần cuối cùng.
Tuy vậy, ở Detroit, bà vẫn nhận được số phiếu bầu ít hơn 50.000 phiếu so với ông Obama năm 2012.
"Rõ ràng đã có một sự sơ suất khi chiến dịch của bà ấy không tính đến Cử tri đoàn và dồn quá nhiều tâm sức vào những bang như Michigan và Wisconsin," người thăm dò ý kiến của đảng Dân chủ Paul Maslin cho biết. Cả ông Obama lẫn Đệ nhất Phu nhân đều không đến Wisconsin.
Kết quả bỏ phiếu tại Wisconsin, Michigan và Pennsylvania đều được quyết định chỉ bằng khoảng 1% chênh lệch.
Tại Wisconsin, ông Trump có số lượng phiếu bầu gần như bằng với ông Romney khi thua tại bang này hồi năm 2012 là 1,4 triệu phiếu. Điều mấu chốt ở đây là bà Clinton có số phiếu ít hơn gần một phần tư triệu so với số phiếu ông Obama đã giành được, mở đường cho ông Trump dành chiến thắng trong cuộc đua.
Ở Michigan, ông Trump đã giành được nhiều phiếu cử tri hơn so với ông Romney tại hạt Macomb tập trung nhiều cử tri là tầng lớp công nhân, được coi là nhà của những người Dân chủ Reagan. Ông cũng đã vượt mặt bà Clinton ở các khu vực khác trong bang nhờ lời hứa bảo vệ biên giới nước Mỹ và đưa Michigan trở lại với những ngày tháng huy hoàng của ngành sản xuất tại đây. Lượng phiếu bầu cho bà Clinton tại hạt Wayne, nơi có thành phố Detroit thấp hơn so với ông Obama là 6%. Đây cũng là lần bầu cho ứng viên đảng Cộng hòa đầu tiên của Michigan từ năm 1988.
Tại Pennsylvania, các cuộc thăm dò cho thấy lượng phiếu bầu của người Mỹ gốc Phi chiếm 13% toàn bộ khu bầu cử trong năm 2012, nhưng chỉ đạt 10% trong năm 2016. Một lần nữa, bà Clinton đã không có được số phiếu cần thiết để kìm chân ông Trump.
Maslin cho biết những người da trắng thuộc tầng lớp công nhân và trung lưu ở các bang miền bắc luôn ở thế "dao động" trong các cuộc bầu cử tại Mỹ, khi thì bỏ phiếu cho đảng này, lúc lại bỏ phiếu cho đảng kia.
"Cánh cửa đã mở, và Donald Trump cứ thế bước qua," người phụ trách thăm dò ý kiến của đảng Dân chủ nhận định và cho rằng đảng Dân chủ đã thất bại trong việc kết nối với những quan ngại về kinh tế của các cử tri này.
“Không phải chính trị gia”
Tại Michigan, một phần lý do số cử tri ủng hộ đảng Dân chủ và người Mỹ gốc Phi chiếm số đông ở Detroit đi bầu cử giảm xuống là do biến động dân số. Những vấn đề về tài chính ở Detroit - thành phố này đã trải qua đợt vỡ nợ lớn nhất trong lịch sử Mỹ cách đây vài năm - đã khiến nhiều người sống ở đây phải chuyển đi nơi khác trong suốt nhiều thập kỷ qua.
Theo ước tính của cơ quan dân số, đầu những năm 2000, có khoảng 925.000 người sống ở Detroit, nhưng tới nay con số này chỉ còn là khoảng 680.000 người.
Tuy nhiên một số cư dân ở đây cho biết họ thấy thờ ơ, thậm chí không hứng thú với chiến dịch của bà Clinton.
"Từ những gì tôi thấy, rất nhiều người Mỹ gốc Phi không đi bầu cử," Wilfred Blackmon, chủ dịch một cộng đồng dân cư gồm 3.000 gia đình công nhân ở khu đông bắc Detroit cho biết.
Blackmon, một người ủng hộ bà Clinton cho biết ông đã đi bỏ phiếu trong mọi cuộc bầu cử từ khi 18 tuổi. Tuy nhiên vài tuần trước, Blackmon đã nghe thấy lãnh tụ của phong trào Quốc gia Hồi giáo là Louis Farrakhan phát biểu trên radio.
Farrakhan nói rằng ông "không thấy ấn tượng với bà Hillary. Ông ấy nói về những ngày ông Bill Clinton còn nắm quyền và rất nhiều người da đen bị tống giam. Rất nhiều người đã lắng nghe ông ấy," Blackmon cho biết.
Jocelyn Harris, một đại biểu của phân khu đảng Dân chủ ở phía đông Detroit cho biết cô và gia đình đã đi bỏ phiếu cho bà Clinton.
Tuy nhiên Harris cho biết cô và những người khác trong khu vực có 2,600 hộ gia đình là quận Jefferson-Chalmers đã phải trải qua hai đợt nước bị nhiễm bẩn trong mùa hè qua. Do phải đối mặt với những vấn đề của cả cá nhân và cộng đồng, Harris và những người khác đã không thể đi đến từng nhà vận động bỏ phiếu như họ đã từng làm 4 năm về trước.
"Lần này, chúng tôi đã không thực sự dốc hết sức," Harris chia sẻ.
Nhiều người đã phản đối tư tưởng rằng Detroit - và nhất là người Mỹ gốc Phi - theo cách nào đó đã khiến bà Clinton bị thua.
"Cử tri da màu đã làm điều họ luôn làm. Họ đi bỏ phiếu cho đảng Dân chủ", Jonathan Kinloch, chủ tịch hạt bầu cử thứ 13 của đảng Dân chủ, bao gồm phía tây và tây nam Detroit cùng 10 vùng ngoại ô đông công nhân cho biết.
Kinloch nói rằng vấn đề lớn hơn nằm ở chỗ khác, rằng "chiến dịch của bà Clinton phải hướng tới cả người Mỹ da trắng", và "phản ứng với tổng thống da màu đầu tiên" của cử tri da trắng.
Jon Zurinsky, một cử tri 34 tuổi đến từ hạt Macomb cho biết anh bầu cho ông Trump "vì ông ấy không phải bà Hillary. Tôi không thích bà ấy."
Zurinsky, người đã bầu cho ông Obama trong kỳ bầu cử trước cho biết bà Hillary Clinton đã "mang hết mọi thứ ra nước ngoài" và "hy vọng là ông Trump sẽ tìm được cách để mang mọi thứ trở lại," nhất là việc làm.
"Ông ấy không phải là một chính trị gia," Zurinsky nói về ông Trump.
Cơn giận dữ ở miền quê
Ông Trump đã giành được sự ủng hộ của những người da trắng "không đi học đại học" ở Wisconsin với tỷ lệ 28% - trong khi ông Romney chỉ đạt được tỷ lệ 8% ở đây hồi năm 2012. Ông đã giành được sự ủng hộ của cử tri nông thôn ở một bang luôn được coi là có sự dao động rất lớn.
"Ôi chà," nhà khoa học chính trị Kathy Cramer, người nghiên cứu các cộng đồng nông thôn đã thốt lên như thế khi con số này được công bố. Không ứng viên đảng Cộng hòa nào từng giành được quá 10% phiếu bầu ở khu vực nông thôn của bang Wisconsin trong những thập niên gần đây. Ngay cả ông Obama cũng chỉ giành được 8% cử tri nông thôn ở đây trong năm 2008.
Thế nhưng ông Trump đã có được sự ủng hộ của 59 trên 72 hạt của bang, bao gồm một số hạt ở miền tây chưa hề bầu cho ứng viên đảng Cộng hòa nào làm tổng thống từ những năm 1970-1980.
"Trump là một ứng viên cuốn hút với những người cảm thấy rằng vùng nông thôn Wisconsin luôn bị thiệt thòi, rằng người thành phố không tôn trọng họ, không có ai lắng nghe họ hay biết chuyện gì đang diễn ra ở đây", Cramer, một giáo sư thuộc đại học Wisconsin-Madison và tác giả một cuốn sách về chính trị và nông thôn Wisconsin nhận định.
Tuy nhiên, ông Trump đã không làm tốt bằng ông Romney tại các vùng giàu có và bảo thủ ở Milwaukee, nơi theo truyền thống được coi là trái tim của quyền lực đảng Cộng hòa ở Wisconsin.
Mặc dù vậy, ông đã làm rất tốt ở miền bắc và miền tây Wisconsin, cũng như ở vùng chiến địa Green Bay.
Những người ủng hộ ông Trump bi quan hơn người ủng hộ bà Clinton rất nhiều về tương lai cũng như không có nhiều kỳ vọng với nền kinh tế. Trong khi chỉ có 23% cử tri bầu bà Clinton ở Wisconsin nói răng cuộc sống của thế hệ sau sẽ kém đi, có tới 59% cử tri bầu ông Trump suy nghĩ tương tự.
"Tất cả chỉ hướng đến sự thay đổi hiện trạng mà thôi", Jerry Bader, người dẫn một chương trình phát thanh ở Green Bay cũng là một nhà phê bình ông Trump cho biết.
Thăm dò cử tri tại điểm bỏ phiếu ở Wisconsin cho thấy 63% cử tri có quan điểm tiêu cực về ông Trump, nhưng 21% trong số đó vẫn bầu cho ông dù không thích ông. Đó là một bằng chứng cho hai điều: khát vọng thay đổi và sự chán ghét của họ với bà Clinton.
Có thể hiểu lựa chọn này là "Chúng tôi biết tính khí thất thường của ông ta. Chúng tôi biết hết. Nhưng chẳng có gì quan trọng. Ông ta khác biệt," Bader cho hay./.
Xuân Sơn [Vietnam+]