Cách đọc công thức hóa học hữu cơ

Nguyen Thanh (Mr.) - www.108s.org | TYHH

* Chän m¹ch cacbon dµi nhÊt lµm gèc chÝnh vµ ®¸nh sè b¾t ®Çu tõ nguyªn tö cacbonho¸ trÞ tù do, sau ®ã gäi tªn m¹ch nh¸nh cïng víi vÞ trÝ cña chóng ( nh- ®èi vãi hi®rocacbonm¹ch nh¸nh ) råi ®Õn tªn gèc chÝnh.6 5 4 3 2 1CH

3

 CH  CH

2

 CH

2

 CH CH

2

 2 etyl 5 metyl hecxylCH

3

CH

3

 CH

2

* Trong tr-êng hîp kh«ng cã nhãm thÕ, IUPAC vÉn dïng c¸c tªn kh«ng hÖ thèngCH

3

 CH  Isopropyl CH

3

 CH – CH

2

– CH

2

 IsopentylCH

3

CH

3

CH

3

CH

3

– CH – CH

2

 Isobutyl CH

3

– C – CH

2

 NeopentylCH

3

CH

3

CH

3

CH

3

– CH

2

– CH Secbutyl CH

3

– C  Tert – ButylCH

3

CH

3

CH

3

CH

3

– CH

2

– C  Tert pentylCH

3

Chó ý: TiÕp ®Çu ng÷ sec vµ tert xuÊt ph¸t tõ tiÕng Anh secondary (bËc 2) vµ tertiary (bËc 3)

II.T£NCñA HI§ROCACBONKH¤NG NOM¹CHHëVµ GèCHI§ROCACBON T¦¥NG øng.

I.1. Tªn gäi cña hi®rocacbon cã mét hay nhiÒu nèi ®«i.* XuÊt ph¸t tõ tªn cña hi®rocacbon no m¹ch hë (ankan) t-¬ng øng, thay ®u«i“ an “ b»ng ®u«i “ en “ (nÕu cã mét nèi ®«i) “ ®ien “ (nÕu cã 2 nèi ®«i), “ atrien “(nÕu cã 3nèi ®«i)

…

cã kÌm theo chØ sè vÞ trÝ cña tõng nèi ®«i b¾t ®Çu tõ nguyªn tö cacbon cña m¹chchÝnh sao cho tæng chØ sè vÞ trÝ cña vÞ trÝ lµ nhá nhÊt.* M¹ch chÝnh lµ m¹ch cacbon dµi nhÊt cã chøa nhiÒu nèi ®«i nhÊt vµ ®-îc ®¸nh sè b¾t®Çu tõ phÝa nµo sao cho tæng chØ sè vÞ trÝ cña liªn kÕt lµ nhá nhÊt.* Theo quy ®Þnh míi cña IUPAC, sè chØ vÞ trÝ cña nèi ®«i ®-îc ®Æt tr-íc tiÕp vÞ ng÷ (dothãi quen cã thÓ ®Æt chØ sè vÞ trÝ cña nèi ®«i sau tiÕp vÞ ng÷, nÕu cã m¹ch nh¸nh th× ®Æt saum¹ch chÝnh ®-îc dïng phæ biÕn h¬n),CH

3

CH

2

 CH=CH

2

But1en hoÆc buten1 hoÆc 1butenCH

2

\=CHCH=CH

2

But1,3®ien hoÆc buta®ien1,3HoÆc 1,3buta®ienCH

2

\=CCH=CH

2

2metylpenta1,3®ien hoÆc isoprenCH

3

L-u ý: C¸c tªn kh«ng hÖ thèng vÉn ®-îc IUPAC sö dông:CH

2

\=CH

2

EtilenCH

2

\=C=CH

2

AnlenII.2. Tªn cña hi®rocacbon cã 1 hay nhiÒu nèi 3.* Tªn cña hi®rocacbon chøa mét, hai, ba

…

nèi ba còng xuÊt phat tõ tªn cñahii®rocacbon no t-¬ng øng, chØ ®æi ®u«i “ an “ b»ng ®u«i “ in “ ( mét nèi ba), a®iin (hai nèiba), atriin (ba nèi ba)

…

ViÖc chän m¹ch chÝnh, ®¸nh sè vµ gäi tªn t-¬ng tù c¸c tr-êng hîpc¸c hîp chÊt chøa nèi ®«i.* Tªn kh«ng hÖ thèng vÉn ®-îc IUPAC sö dông:CH



CH AxetilenII.3. Tªn gäi cña hi®rocacbon chøa ®ång thêi nèi ®«i vµ nèi ba.