Cách làm hầm bí mật trong nhà
Bí ẩn những căn hầm trong ngôi biệt thự ở Hà NamNhững căn hầm dưới nền nhà các biệt thự ở làng Nha Xá (Hà Nam) tồn tại gần 100 năm qua.Ngợp với cảnh đầy ắp cá đối "áp sát" bờ biển Đà NẵngChiến thuật săn cá "khủng" trên dòng Sê SanCách Hà Nội khoảng 50 km, làng Nha Xá (Duy Tiên, Hà Nam) nổi tiếng với nhiều biệt thự mang kiến trúc Pháp có tuổi đời gần 100 năm. Ngôi làng rợp bóng cây xanh xen lẫn nét cổ kính, nhuốm màu thời gian. Theo nhiều người lớn tuổi sinh ra và lớn lên ở đây, những năm đầu thế kỷ 20 dân làng có cuộc sống khấm khá, phát đạt nhờ nghề dệt lụa và thương mại. Các sản phẩm vải lụa được thương lái từ TP.HCM ra mua hoặc xuất sang nước ngoài. Nhiều thương nhân của làng còn mở đại lý kinh doanh khắp các tỉnh thành lớn. Trong bối cảnh đó, hàng chục ngôi nhà, biệt thự khang trang mọc lên. Đến nay, cả làng còn hơn 20 ngôi nhà cổ. Trải qua thăng trầm của lịch sử, chúngvẫn giữ được nét đẹp vốn có. Những căn biệt thự mang dáng dấp kiến trúc Pháp ở làng Nha Xá. Ngôi làng còn khiến chúng tôi tò mò với những căn hầm chạy ngầm dưới nền một số căn nhà, chúng tồn tại từ thời kỳ Pháp thuộc,có diện tích 20 - 40 m2. Năm tháng trôi qua, những căn hầm gần như bị lãng quên. Tuy nhiên, mục đích xuất hiện của chúng ít ai nắm được.
Theo chân một người dân trong làng, chúng tôi tìm gặp chủ nhân những căn nhà đặc biệt đó để xác thực. Bà Phạm Thị Ngần (SN 1954 - Nha Xá, Duy Tiên, Hà Nam) cho biết, bố chồng bà là thương nhân Lê Cao Chẩm.
Năm 1943, cụ khởi công xây dựng căn biệt thự vườn trên tổng diện tích đất khoảng 300m2. Biệt thự này xây theo lối kiến trúc 3 gian, lợp mái ngói âm dương, trần ốp bằng gỗ. Bên cạnh nhà chính là nhà phụ 2 tầng lầu.
Thời điểm gia đình gặp biến cố,cụdỡ bỏ phần tầng 2 của căn nhà 2 tầng, mang gạch bán lấy tiền trang trải cuộc sống. Sau này, khi cụ Chẩm mất đi, các con tiếp tục dỡ nốt phần còn lại, lấy gạch mang bán, chỉ còn lại căn hầm.
"Tôi lấy chồng, gia cảnh ông nhà tôi cũng sa sút, khó khăn. Vài năm nay, các con đi làm, hai vợ chồng mới đỡ vất vả", người phụ nữ sinh năm 1954 giãi bày. Bà chia sẻ thêm từng nghe mẹ ruột kể,những năm Pháp thuộc, một nhà trong làng có cô con gái đẹp nức tiếng. Giai đoạn loạn lạc, Tây đi càn quét, người này sợ con bị giặcxâm hạiđã giấu con gái xuống đó. Tình hình yên ổn mới dám đưa con lên. Thời kỳ giặc Mỹ bắn phá miền Bắc, căn hầm trở thành nơi trú ẩn, tránh bom mỗi khi nghe tiếng kẻng báo động. "Nhà hàng xóm tôi hiện nay cũng có căn hầm tương tự rộng 20m2. Chủ nhân xa xưa của căn nhà là một phú nông", bà tiết lộ.
Tạm biệt những người dân hiếu khách, chúng tôi ra về với nỗi băn khoăn chưa tìm được câu trả lời rõ ràng cho đến khi gặp ông Nguyễn Văn Thai (SN 1938 - chi hội trưởng Chi hội Người cao tuổilàng Nha Xá).
Ngày tôi còn bé, các cụ hay kể, trong vùng khi đó nổi lên một nhóm cướp. Dân làng nghe đến danh chúng xuất hiện là khiếp đảm. Tối đến cửa đóng, then cài, không dám đi đêm. Các nhà giàucó nhiều hàng hóa và vàng bạc để trong nhà. Họ sợ bịnhóm này đến cướpnên đã xây những tầng hầm bí mật cất giữ của cải. Mỗi căn hầm có diện tích khác nhau, tùy số tài sản người đó có. Ngày đó, cửa hầm ít khi lộ thiên và thường được chủ nhà ngụy trang bằng bức tường hoặc cây cối, ông Thai nói. Trao đổi với VietNamNet, ông Lương Văn Hùng - Chủ tịch UBND xã Mộc Nam (Duy Tiên, Hà Nam), cho biết: "Theo một số tài liệu ghi chép, những năm đầu thế kỷ 20, đời sống người dân ở đây rấtthịnh vượngnhờ phát triển thương nghiệp, buôn bán vải vóc. Nhiều biệt thự mang dáng dấp phương Tây ra đời trong thời kỳ này. Các gia đìnhkhá giả thường làm thêm một tầng hầmnhằm mục đích cất giữ tài sản, hàng hóa đắt tiền. Ví dụ như tơ chỉ - một nguyên liệu làm các tấm vải lụa được so sánh là có giá đắt ngang vàng. Khi chiến tranh, giặc Mỹ ném bom, các căn hầm này trở thành nơi trú ẩn cho bà con dân làng. Hiện một số hộ đã phá dỡ, xây nhà mới, một số khácvẫngiữ lại làm kho...". Theo Thanh Tâm - Phùng Huy (VNN) |