Kiến thức và kinh nghiệm cái nào quan trọng hơn

Chào các bạn,

Câu trả lời là chẳng có cách nào cả.

Tại sao ta không thể truyền kinh nghiệm cho nhau được?

Thưa, vì truyền thì phải truyền bằng ngôn từ, chữ nghĩa, mà ngôn từ chữ nghĩa thì cùng lắm cũng chỉ chuyển tải được chừng 1/10 của kinh nghiệm. (Ngoại trừ trong phim Dune, các nữ phù thủy có thể cầm tay nhau để truyền cho nhau kiến thức và kinh nghiệm, kể cả hình ảnh và cảm xúc, như chính người được truyền đang trực nghiệm 100%. Nhưng đó là movie, các bạn 🙂 )

Vi dụ, mắm tôm. Làm thế nào các bạn có thể truyền kinh nghiệm mắm tôm mùi vị thế nào cho một người Ý đại lợi, ngoại trừ việc cho hắn nếm thử một ít mắm tôm, tức là cho hắn tự trực nghiệm mắm tôm?

Hay là sầu riêng?

Hay là giải thích cho các em bé dưới tuổi dậy thì yêu là gì?

Hay các cô cậu 17, 18 đang yêu say đắm, làm sao có thể giải thích cho bố mẹ hiểu “Nếu con không có anh ấy (cố ấy) con chắc chắn là sẽ phải chết thôi”?

Kinh nghiệm là điều không thể chuyển tải toàn phần, cùng lắm chỉ là 1/10 có thể chuyển tải qua ngôn ngữ. Kinh nghiệm chỉ có thể có được qua trực nghiệm. Chẳng có cách nào khác.

Và kinh nghiệm không chỉ là kinh nghiệm, kinh nghiệm chính là kiến thức. Chỉ có kinh nghiệm về ăn mắm tôm mới cho ta kiến thức mắm tôm mùi vị thế nào. Chỉ có kinh nghiệm về tình yêu mới cho ta kiến thức tình yêu vui sướng và đau khổ thế nào. Không có kinh nghiệm về mắm tôm thì không có kiến thức về mắm tôm, không có kinh nghiệm về tình yêu thì không có kiến thức về tình yêu.

Cho nên các bạn, cách hầu như là duy nhất để có kiến thức thật là trực nghiệm, tức là “go out and do something”, đi ra ngoài và làm gì đó.

Tham dự và các hoạt động sinh viên trong các sinh hoạt cộng đồng—thăm người nghèo, xây nhà tình thương, thăm người bệnh, vận động chương trình gì đó—để có kiến thức về người nghèo, người già, người bệnh, bệnh viện, phương pháp vận động quần chúng…

Càng trực nghiệm nhiều trong các sinh hoạt xã hội ngoài gia đình kiến thức các bạn càng nhiều. Đừng ngồi nhà ôm mấy quyển sách cả ngày. Hai người cùng một IQ ngang nhau có thể đọc cùng một quyển sách và tiếp thu hoàn toàn khác nhau. Người có nhiều kinh nghiệm sẽ tiếp thu bằng 10 lần người ít kinh nghiệm.

Có một câu giản dị trong Thánh kinh mà mình tốn nhiều năm mới nắm vững được, là “Ai có sẽ được cho thêm và sẽ có rất nhiều. Ai không có, thì cả cái họ có cũng sẽ bị lấy mất” (Whoever has will be given more, and they will have an abundance. Whoever does not have, even what they have will be taken from them. Matt 13:12). Đoạn này nói về kiến thức về các vấn đề sâu thẳm tâm linh.

Như là học toán, biết phương trình bậc 1 thì có thể lên đến bậc 2 và bao nhiêu bậc khác sau này nếu ta muốn. Nhưng nếu không biết cả toán cộng toán trừ thì chẳng “có” thêm toán được. Hiểu được Vô Thường thì may ra có lúc sẽ hiểu Không là gì, Phật là gì. Không hiểu Vô Thường thì chẳng thế hiểu Không hay Phật, dù có đọc Bát Nhã Tâm Kinh 1 triệu lần.

Người có nhiều kinh nghiệm, đọc sách có thể đọc một hiểu 10, đôi khi đọc còn hiểu hơn là cả tác giả quyển sách. Ví dụ: Đọc một đoạn, thấy tác giả viết câu này có vẻ như không đúng với kinh nghiệm sống của mình, nghiên cứu thêm thì ta lại có thể khám phá ra cả một lý‎ thuyết mới về vấn đề tác giả đã đề cập. Nhưng người thiếu kiến thức trực nghiệm thì đọc sách thường là hiểu không hết, hoặc hiểu rất sai điều sách nói.

Càng có nhiều kinh nghiệm ở đời, bạn càng hiểu sâu sắc về các môn học và vấn đề liên hệ đến cuộc đời, dù đó là kinh tế, xã hội, chính trị, kinh doanh, tâm lý hay y tế.

Cho nên, các bạn, đừng ở trong nhà nhiều quá.

Go out and do something!

Chúc các bạn một ngày năng động.

Mến,
Hoành

© copyright 2011 Trần Đình Hoành Permitted for non-commercial use

www.dotchuoinon.com