Thực trạng hút thuốc lá tại Việt Nam

Theo điều tra toàn cầu về sử dụng thuốc lá, Việt Nam nằm trong số 15 nước có người hút thuốc lá nhiều nhất trên thế giới. Tỷ lệ hút thuốc của nam giới là 45,3% theo WHO.

Hàng năm có trên 40.000 người Việt Nam tử vong do các bệnh liên quan đến thuốc lá, trong đó tình trạng hút thuốc lá ở giới trẻ ngày càng gia tăng. Theo Quỹ phòng chống tác hại thuốc lá của Bộ Y tế, tính đến năm 2019 có khoảng 2,6% thanh thiếu niên trong độ tuổi từ 13 đến 17 tuổi đang sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Các nghiên cứu về sử dụng thuốc lá trong thanh thiếu niên của Bộ Y tế cho thấy tỷ lệ hút thuốc trong thanh thiếu niên đang tăng và độ tuổi hút thuốc ngày càng trẻ, có tới 21% nam thanh niên từ 16 đến 24 tuổi hút thuốc.

Khoa Phẫu thuật Tim mạch máu Bệnh viện Bình Dân cho biết trong 2 năm trở lại đây số ca đau hoại tử đầu ngón tay do hút thuốc lá ngày càng tăng và đối tượng cũng ngày càng trẻ hóa.

Các tin khác

• Tin truyền hình Hội thảo Phẫu thuật điều trị Hẹp niệu đạo: Góc nhìn và triển vọng Đông Nam Á 25/08/2022, 10:44
• Hội thảo Phẫu thuật điều trị hẹp niệu đạo: Góc nhìn và triển vọng Đông Nam Á 24/08/2022, 08:11
• Tiêm tạp chất lạ 'độ của quý', một bệnh nhân phải nhập viện 16/08/2022, 10:35
• Cảnh báo tổn thương bụng kín do tai nạn giao thông 11/08/2022, 13:34
• Phẫu thuật cấp cứu lấy 15 lít dịch trong bụng người đàn ông vỡ túi mật do tai nạn giao thông 27/07/2022, 13:41
• Bệnh viện Bình Dân: Thành công với phẫu thuật robot cắt ung thư thận có chồi bướu trong tĩnh mạch chủ bụng 20/07/2022, 09:20
• Nguy cơ mất chân tay do hút nhiều thuốc lá 07/06/2022, 11:21
• Hút thuốc lá khiến người mắc bệnh tim mạch có xu hướng tăng và trẻ hóa 03/06/2022, 14:25
• Có thể mất tay chân vì hút thuốc lá 27/05/2022, 00:58
• Nghi ngờ mắc 5 bệnh lý thường gặp, tới Bệnh viện Bình dân để khám miễn phí 20/05/2022, 08:53

ĐẶT VẤN ĐỀ:

Thống kê của WHO năm 2002 cho thấy tại Việt Nam 56,1% nam và 1,8% nữ hút thuốc lá . Các động thái như cảnh báo tác hại; cấm quảng cáo; cấm hút thuốc lá nơi công cộng nhằm giảm nhẹ tác hại thuốc lá đã được triển khai mạnh mẽ. Tuy nhiên thực tế cho thấy chỉ các động thái trên chưa đủ giúp giải quyết tình hình. Nghiên cứu thực trạng hút thuốc lá trên 440 bệnh nhân Khoa hô hấp – Bệnh viện Chợ Rẫy – cho thấy 19% bệnh nhân nam; 1,1% nữ vẫn tiếp tục hút thuốc lá dù rằng 86% trong số họ đã biết đến tác hại của thuốc lá qua các kênh thông tin đại chúng .

Mô hình “Bệnh viện không thuốc lá” nhấn mạnh đến vai trò của cơ sở và nhân viên y tế trong phòng chống tác hại thuốc lá. Trong mô hình này thực trạng hút thuốc lá của nhân viên y tế – bao gồm kiến thức, thái độ, hành vi của họ đối với vấn nạn hút thuốc lá có ảnh hưởng sâu sắc tình hình hút thuốc lá trong cộng đồng.

Nhân viên y tế đóng vai trò quan trọng trong việc nêu gương, nhắc nhở và huớng dẫn bỏ thuốc lá. Theo thống kê của Sở Y Tế Thành phố Hồ Chí Minh năm 2015 và 2016, tình hình có bệnh nhân và cả nhân viên y tế hút thuốc lá vẫn còn tìm thấy ở các bệnh viện trong thành phố. Điều này cho thấy cai thuốc lá hoàn toàn không đơn giản, kể cả khi đã có những kiến thức về tác hại của thuốc lá.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương là một trong những Bệnh viện loại I của thành phố, hơn 10 năm đã có mô hình Bệnh viện không thuốc lá và thực hiện truyền thông chống hút thuốc lá trong Bệnh viện. Tại Bệnh viện có câu lạc bộ bệnh nhân bị bệnh phổi mạn tính (COPD), bệnh nhân bị bệnh hen, qua hoạt động của các câu lạc bộ cũng như hoạt động tuyên truyền trong Bệnh viện đã và đang đưa ra nhiều thông điệp quyết liệt về chống thuốc lá trong cộng đồng. Tuy nhiên, sự thay đổi vẫn còn chậm và nhiều khó khăn.

Chúng tôi thực hiện nghiên cứu này tại Bệnh viện Nguyễn Tri Phương nhằm góp phần đánh giá ý thức về phòng chóng thuốc lá, đồng thời tìm kiếm những khó khăn trong việc bỏ thuốc lá nhằm có cơ hội tiếp cận và giúp đỡ nhân viên muốn cai nghiện thuốc lá, từ đó đẩy mạnh phong trào không khói thuốc trong Bệnh viện .

KẾT LUẬN

Thực trạng hút thuốc lá của nhân viên y tế tại bệnh viện Nguyễn Tri Phương – thành phố Hồ Chí Minh năm 2018 là:

• Khoảng 60% biết rõ thành phần và tác hại của thuốc lá, 20% biết đến các biện pháp hỗ trợ cai thuốc lá do WHO khuyến cáo.
• Trên 70% tự tin hoàn toàn có thể giải thích tác hại thuốc lá, hỗ trợ bệnh nhân cai thuốc lá và thói quen hỏi bệnh nhân có hút thuốc không hầu như luôn được áp dụng
• 14,6% nam 4,3% nữ hút thuốc lá, trong đó 45,2% hút ngay trong môi trường bệnh viện. Hơn 50% luôn khuyên cai thuốc lá tuy nhiên chỉ 25,2% bác sỹ luôn tư vấn các biện pháp hỗ trợ cai thuốc lá cho bệnh nhân.

KIẾN NGHỊ

Tiếp tục đẩy mạnh công tác phòng chống tác hại thuốc lá trong bệnh viện

Nâng cao kiến thức của nhân viên y tế trong công tác phòng, chống thuốc lá

Thường xuyên có những buổi tư vấn kiến thức cai thuốc lá cho nhân viên y tế trong bệnh viện

Phát huy mạnh hơn vai trò của truyền thông (T3G) trong bệnh viện

Có hình thức tăng cuờng chiếu các tài liệu về tác hại thuốc lá thông qua các bảng điện tử, ti vi trong bệnh viện

Cần có biện pháp khuyến khích nhân viên mạnh dạn tham gia các chương trình tư vấn cai nghiện thuốc lá

Cần có các biện pháp đưa các tấm guơng cai thuốc lá thành công có thể nhân rộng trong tập thể nhân viên y tế và các câu lạc bộ bệnh nhân, từ đó có chia sẻ kinh nghiệm cai thuốc lá thành công nhắm khích lệ nâng cao tỷ lệ bỏ hút thuốc.

Phòng Quản Lý Chất Lượng đã xin ý kiến trước khi đăng tải

(TG) - Thuốc lá ngoài gây ra gánh nặng bệnh tật cho con người, nó còn gây ra gánh nặng cho nền kinh tế. Theo tính toán mỗi năm người Việt bỏ ra 31 nghìn tỷ đồng để mua hút thuốc.

Hiện Việt Nam đã có quy định cấm hút thuốc lá tại nơi công cộng có mái che, nhà ga, sân bay, cấm quảng cáo khuyến mại thuốc lá nhưng thực tế còn ghi nhận người hút thuốc ở những nơi bị cấm, kể cả ở bệnh viện và có nhiều biến tướng quảng cáo thuốc lá.

Cùng với các tổn thất về sức khoẻ, sử dụng thuốc lá còn gây ra các gánh nặng về kinh tế không chỉ cho người sử dụng mà còn cho cả gia đình họ và xã hội. Theo điều tra toàn cầu về tình hình sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành tại Việt Nam năm 2016 cho thấy, số tiền người dân chi mua thuốc lá một năm là 31.000 tỷ đồng.

31.000 tỷ đồng là số tiền chúng ta bỏ ra mua thuốc lá là số tiền hao phí chúng ta nhìn thấy được, đo đếm được. Nhưng có những hao tổn về thuốc lá mang tính gián tiếp khó đo đếm được là hao phí về sức khỏe. Thuốc lá là một chất độc với hơn 7.000 hóa chất gây hại cho cơ thể con người. Thuốc lá gây ra rất nhiều bệnh tật và là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới. Như vậy ngoài tổn thất do chi mua thuốc hút thì chúng ta cần phải tính thêm hao tổn đó lá chi phí điều trị và tổn thất do mất khả năng lao động vì ốm đau và tử vong sớm do thuốc lá.

Ở Việt Nam nếu tính về chi phí điều trị cho 5 nhóm bệnh (ung thư phổi, ung thư đường tiêu hóa - hô hấp trên, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, nhồi máu cơ tim, đột quỵ) do hút thuốc gây ra thì năm 2013 chúng ta chi khoảng 24 nghìn tỉ đồng. 24.000 tỷ đồng là số tiền chúng ta có thể ước tính được dùng cho chi phí điều trị 5 bệnh liên quan đến thuốc lá. Và còn rất nhiều bệnh khác chúng ta chưa tính.

Tổng chi phí điều trị và tổn thất do mất khả năng lao động vì ốm đau và tử vong sớm do 5 nhóm bệnh (ung thư phổi, ung thư đường tiêu hóa-hô hấp trên, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, nhồi máu cơ tim, đột quỵ ) trong số 25 bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá là 24.000 tỷ đ/năm.

Theo điều tra toàn cầu về sử dụng thuốc lá (GATS 2015), Việt Nam nằm trong số 15 nước có số người hút thuốc lá nhiều nhất thế giới. Tỷ lệ hút thuốc của nam giới là 45,3%. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), hàng năm có trên 40.000 người Việt Nam tử vong do các bệnh liên quan đến thuốc lá.

WHO cho biết, nạn dịch thuốc lá toàn cầu hiện đang giết chết hơn 7 triệu người mỗi năm, trong đó bao gồm 900.000 ca tử vong gây ra bởi các bệnh do hút thuốc lá thụ động. Gần 80% trong số hơn 1 tỷ người hút thuốc lá trên toàn cầu đang sống ở các nước có thu nhập thấp và trung bình, nơi đang phải gánh chịu phần lớn những hậu quả về bệnh tật và tử vong sớm do thuốc lá. Sử dụng thuốc lá là nguyên nhân thứ hai gây ra các bệnh tim mạch, chỉ đứng sau nguyên nhân tăng huyết áp. 30% tử vong do bệnh tim mạch có nguyên nhân từ việc tiếp xúc thụ động với khói thuốc lá.

Được biết, trước đó Bộ Y tế tổ chức tại hội thảo về việc thực hiện môi trường không khói thuốc ở nơi công cộng, với trọng tâm là nhà hàng không khói thuốc trên địa bàn Hà Nội. Theo nghiên cứu của tổ chức HealthBridge Canada tại Việt Nam, nhà hàng là một trong những địa điểm công cộng bị ô nhiễm khói thuốc thụ động cao nhất.

Khảo sát cho thấy có đến 89,4% khách hàng không hút thuốc cảm thấy không thoải mái khi ăn nếu hít phải khói thuốc hay nhìn thấy người hút thuốc trong nhà hàng. Thực trạng này không chỉ gây thiệt hại về kinh tế như tăng nguy cơ cháy nổ, tăng chi phí bảo dưỡng cơ sở vật chất của nhà hàng do thuốc lá gây ra, mà còn gây tổn hại về sức khỏe của nhân viên và khách, do mắc các bệnh liên quan đến hút thuốc.

Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá đã quy định nhà hàng ăn uống thuộc diện những địa điểm công cộng thực thi quy định cấm hoàn toàn hút thuốc lá trong nhà, nhưng kết quả khảo sát cho thấy chỉ có 44,1% số nhà hàng được khảo sát có thực hiện quy định cấm hút thuốc lá. Điều đáng chú ý hiện nay, việc xử phạt hành vi hút thuốc lá trong các nhà hàng vẫn rất hạn chế. Trong vòng một năm qua, thanh tra Bộ Y tế chỉ tiến hành kiểm tra và xử phạt 100 cơ sở vi phạm, với tổng số tiền phạt 91 triệu đồng.

Theo nhiều chuyên gia y tế, trở ngại chính trong việc cấm hút thuốc ở nhà hàng vẫn chưa được thực hiện nghiêm túc là do ý thức của khách hàng, cùng với việc chủ nhà hàng lo ngại sẽ làm mất lòng khách, ảnh hưởng đến doanh thu. Theo ông Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh (Bộ Y tế), tỷ lệ sử dụng thuốc lá trong nam giới trưởng thành của Việt Nam đã giảm nhưng vẫn ở mức cao. Tỷ lệ tiếp xúc thụ động với khói thuốc còn cao tại một số địa điểm công cộng như: nhà hàng, quán bar...

Khả năng tiếp cận với các sản phẩm thuốc lá rất dễ dàng: thuốc lá được bày bán khắp nơi, giá thuốc lá rẻ. Việc vi phạm quy định cấm quảng cáo thuốc lá tại các điểm bán cũng đang gây những khó khăn cho công tác phòng, chống tác hại thuốc lá. Trước tác hại nghiêm trọng của thuốc lá, trong những năm qua, Bộ Y tế đã tổ chức các lớp tập huấn, nâng cao năng lực cho thanh tra y tế của 63 tỉnh, thành phố về Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá và hướng dẫn xử phạt các hành vi vi phạm Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá.

Trong năm 2017, tại Hà Nội đã kiểm tra tại 171 nhà hàng, khách sạn, phạt 23 đơn vị với số tiền 60 triệu đồng. Tại Hải Phòng kiểm tra 62 đơn vị, cơ sở kinh doanh, khách sạn, nhà hàng, phạt 12 đơn vị với số tiền 30 triệu đồng. Bộ Công an đã lập biên bản cảnh cáo 72 trường hợp, phạt tiền 55 triệu đồng, bắt và xử lý 1.602 vụ buôn lậu thuốc lá, phạt tiền 23,94 tỷ đồng. Tổng số tiền phạt vi phạm hành chính về phòng, chống tác hại thuốc lá tính đến hết năm 2017 là 472 triệu đồng.

Tiếp tục triển khai các hoạt động nâng cao năng lực cho các đơn vị nhận hỗ trợ trong lập kế hoạch, triển khai và đánh giá hoạt động về phòng, chống tác hại của thuốc lá, đặc biệt hướng dẫn về quản lý tài chính và đấu thầu. Tổ chức các lớp tập huấn về theo dõi, giám sát các hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá tại cộng đồng, trang bị những kiến thức và kỹ năng cho cán bộ địa phương trong theo dõi và giám sát các hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá.

Bên cạnh đó, sẽ tăng cường hoạt động thanh kiểm tra việc thực thi Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá giám sát và hỗ trợ kỹ thuật cho các cơ quan, đơn vị và các tỉnh, thành phố. Cơ quan điều hành quỹ sẽ tiếp tục hỗ trợ kĩ thuật và giám sát thường xuyên các hoạt động do các đơn vị nhận hỗ trợ triển khai để đánh giá và điều chỉnh kịp thời các hoạt động theo tiến độ và mục tiêu đề ra.

Bà Hương kiến nghị, cần nêu cao vai trò của người đứng đầu trong công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá. Tăng cường hơn nữa công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá và các văn bản quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành luật trong thẩm quyền, lĩnh vực phụ trách.

UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ban, ngành xem xét việc không cấp giấy phép bán lẻ thuốc lá tại các địa điểm cấm hút thuốc lá theo đúng quy định tại Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá như cấp phép bán lẻ thuốc lá tại các khách sạn, nhà hàng.../.

Việt Nam là 1 trong 15 nước có tỷ lệ hút thuốc cao nhất thế giới. Hàng năm chúng ta đang tự đốt đi một khoản tiền khá lớn chưa kể đến sức khỏe, sức lao động của người dân trong nền kinh tế đó. Nguồn thuế từ các công ty thuốc lá nộp vào năm 2015 là khoảng 15.000 tỷ đồng. Con số này không đủ để bù cho chi phí hao tốn do thuốc lá gây ra. Do đó nếu chúng ta không can thiệp làm giảm tỷ lệ hút thuốc lá thì các hao tốn do thuốc lá càng ngày sẽ càng tăng vì tác hại của thuốc lá được tích lũy theo thời gian. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh không chỉ riêng Việt Nam, thuốc lá là một thành phần gây ra đói nghèo. 80% số người hút thuốc sống ở các nước có thu nhập thấp và trung bình. Và nếu chúng ta cứ phải trả chi phí hao tổn do thuốc lá quá nhiều thì rõ ràng sẽ khó mà chúng ta có đủ nguồn lực để thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế. Mà kinh tế nghèo, trung bình thì tỷ lệ hút thuốc lại cao. Nó tạo thành một vòng tròn lẩn quẩn của sự nghèo đói. Những con số ở trên chỉ đang ước tính trên số lượng người hút thuốc lá chứ chưa tính tới chi phí hao tổn sức khỏe của những người hút thuốc lá thụ động. Vì hiện nay những người không hút thuốc lá vẫn còn hít phải khói thuốc ở ngay chính trong gia đình mình và những nơi công cộng.

TG