Chó cắn và cách xử lý
|
Đối với người Việt Nam, chó và mèo là loại vật nuôi quen thuộc và gần gũi trong mỗi gia đình. Tuy đây là những động vật khá khôn ngoan, quấn quýt với người nhưng vẫn có thể xảy ra nguy cơ bị chó, mèo cắn khi tiếp xúc hoặc đùa giỡn với chúng. Sẽ rất nguy hiểm nếu như những con vật đó chưa được tiêm phòng và mang vi rút bệnh dại. Việc xử trí đúng khi bị chó, mèo cắn là rất quan trọng. Đầu tiên cần rửa ngay thật kỹ vết thương bằng xà phòng dưới vòi nước mạnh ít nhất là 5 phút rồi tiến hành sát trùng vết thương bằng dung dịch cồn 70% hoặc dung dịch iode, nhằm làm giảm tối thiểu lượng vi rút xâm nhập nơi vết cắn. Sau đó dùng miếng vải sạch phủ lên vết thương và băng hờ lại. Tránh băng kín vết thương. Trong quá trình sơ cứu, tuyệt đối không để vết thương bị trầy xước, bầm dập. Đặc biệt, không được tùy tiện sử dụng thuốc Nam theo mọi người mach bảo để điều trị. Sau khi sơ cứu, cần đưa người bị chó (mèo) cắn đến các cơ sở y tế để các bác sĩ khám và có chỉ định điều trị thích hợp.
Ảnh minh họa Nếu vết cắn nhẹ, xa thần kinh trung ương thì có thể tiêm phòng uốn ván và theo dõi con vật đã cắn. Vì vết thương do chó cắn đều làm da bị rách, dễ nhiễm các loại tạp khuẩn, đặc biệt là vi rút bệnh dại từ nước bọt của chó và vi rút uốn ván từ móng của chó. Nếu sau 10 ngày mà chúng vẫn bình thường thì có nghĩa là khi cắn người nó chưa bị dại, không thể lây bệnh sang người. Tuy nhiên trong thời gian theo dõi, nếu con vật phát bệnh, bị ốm hoặc bị chết (với bất cứ nguyên nhân nào) hoặc bỏ đi... thì cần phải tiêm phòng ngay. Chó bị bệnh dại có 2 thể lâm sàng là thể điên cuồng và thể liệt. Sau thời gian ủ bệnh từ 3 - 5 ngày, chó dại thường bỏ ăn, những thói quen hàng ngày của nó bị thay đổi; nhiều khi thể hiện sự vui mừng hay hung dữ quá độ trong vòng vài giờ đến vài ngày. Sau đó là giai đoạn lên cơn, con vật luôn vận động, tiếng kêu khàn giọng, sủa kéo dài rồi rướn cao lên thành tiếng rú ghê rợn. Những kích thích nhỏ đều làm nó lên cơn điên dại, thường chồm vào người, súc vật hoặc đồ vật chung quanh và cắn rất mạnh. Chó dại thường bỏ nhà, chạy rông và gặp bất kỳ ai cũng cắn. Sau vài ngày, nó phờ phạc, gầy mòn, kêu thất thanh rồi bị liệt và chết trong vòng 7 ngày. Trái lại, có loại chó dại lên cơn nhưng không hung dữ, chỉ nằm im một chỗ, nước bọt chảy nhiều, chó không sủa, không cắn và chết trong vòng từ 3 - 5 ngày. Nếu bị cắn nhiều chỗ hoặc bị cắn ở những vùng gần thần kinh trung ương như đầu, mặt, cổ, vai; vùng gần tủy sống như hậu môn, cơ quan sinh dục... phải tiêm vaccin phòng dại và huyết thanh kháng dại ngay, bất kể con vật cắn có bị dại hay không. Nếu đến tiêm muộn, hiệu quả phòng bệnh sẽ giảm hoặc không còn tác dụng. Ngoài ra, những người có nguy cơ bị nhiễm virus dại như: nhân viên thú y, chăm sóc thú rừng, làm trong phòng thí nghiệm có tiếp xúc với virus dại... cũng cần tiêm vaccin phòng bệnh dại. Khi con vật đã bị dại thì trong tuyến nước bọt và các dây thần kinh đều có vi rút dại, các bộ phận khác cũng có thể chứa vi rút nên rất nguy hiểm. Do đó tuyệt đối không được tiếp xúc trực tiếp và không dùng làm thức ăn cho người và gia súc. Hiện nay, tại các bệnh viện, trung tâm y tế dự phòng, đều có thể tiếp nhận bệnh nhân đến tiêm phòng bệnh dại. Mặt khác, để đẩy lùi bệnh dại nhất là vào thời điểm hiện nay nên hạn chế việc nuôi chó, mèo. Nếu nuôi thì phải xích, nhốt rọ mõm lại, tránh để chó, mèo chạy rông và phải tiêm phòng dại cho vật nuôi theo quy định, để phòng tránh những hậu quả đáng tiếc./. Gia Hân (t/h) Bác sĩ cảnh báo ngày hè thường ghi nhận nhiều trường hợp trẻ bị chó mèo cắn, do các bé được vui chơi tự do; phụ huynh lưu ý xử trí đúng cách cho trẻ. Vừa qua, sau một tháng kể từ ngày bị chó cắn trong lúc chơi bóng đá, nam sinh lớp 9 tại Quảng Bình bắt đầu xuất hiện các triệu chứng của bệnh dại, lên cơn sợ nước sợ gió, co thắt vùng hầu họng khi uống nước... Dù đưa vào bệnh viện cấp cứu các bác sĩ nhận định bệnh nhân lên cơn dại, tình trạng bệnh rất nặng. Bệnh nhân tử vong vào sáng 26/5.
Khi bị bệnh dại, 100% bệnh nhân sẽ "chết từ từ" mà không có bất cứ thuốc đặc hiệu nào chữa trị. Ảnh: Shutterstock Theo ThS.BS Ngô Thị Kim Phượng, Trung tâm tiêm chủng Trẻ em và Người lớn VNVC TP HCM, có một số lưu ý phụ huynh không được bỏ qua khi trẻ bị chó, mèo hoặc bất cứ động vật nào cắn. Thứ nhất, người lớn cần phải xử lý vết thương cho trẻ. Khi vào cơ thể, virus dại sẽ di chuyển dọc theo dây thần kinh tới tủy sống rồi tới não bộ, do đó vết cắn càng gần não thì thời gian phát bệnh càng nhanh. Vết thương nặng, càng gần thần kinh trung ương thì thời gian ủ bệnh càng ngắn. Cụ thể hơn, nếu bị cắn ở đầu, cổ, cũng như những vết thương ở các khu vực đầu mút thần kinh như ngón tay sẽ có thời gian ủ bệnh ngắn hơn do khoảng cách virus xâm nhập vào mô thần kinh ngắn. Do đó, bệnh càng nguy cấp hơn. Vì vậy, ngay sau khi bị chó mèo hay dù là động vật hoang dã hay vật nuôi, cần phải rửa ngay vết thương với xà phòng, hoặc nước muối pha đặc. Sau đó, bạn sử dụng cồn 70% hoặc cồn iod để khử trùng sát khuẩn. Gia đình nên rửa vết thương cho người bị chó cắn dưới vòi nước sạch chảy liên tục trong thời gian khoảng 10-15 phút để sát trùng vết thương. Những thao tác xử lý vết thương thực hiện sớm sẽ có tác dụng sát khuẩn phòng virus dại hiệu quả. Thứ hai, gia đình cần nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế nơi có vaccine phòng ngừa bệnh dại để được tư vấn và điều trị dự phòng. Cha mẹ nên cho trẻ đi chích ngừa sớm, không nên trễ quá một tuần. Hiện Việt Nam có sẵn các loại vaccine phòng bệnh dại sản xuất theo công nghệ mới, cải thiện vượt bậc so với các loại vaccine phòng dại thế hệ cũ, có khả năng đáp ứng miễn dịch cao sau khi tiêm đủ liều. Thứ ba, gia đình cần kiểm tra tình trạng con vật. Nếu vật nuôi bình thường không có biểu hiện dại thì việc chích ngừa giúp bệnh nhân có kháng thể để bảo vệ. Tuy nhiên, nếu biết chính xác con chó bị dại, ốm hoặc chết sau một vài ngày, thì bệnh nhân đang thuộc nhóm nguy cơ cao cần tiêm huyết thanh và tiêm vaccine phòng dại. Tiêm huyết thanh là đưa một lượng kháng thể sẵn có vào cơ thể để trung hòa virus dại, còn vaccine nhằm củng cố miễn dịch. Người chăm sóc bệnh nhân cũng cần sử dụng thiết bị phòng hộ cá nhân để tránh xa vết cắn hoặc nước bọt nhiễm bệnh từ màng nhầy, vết thương. Bệnh nhân sinh hoạt trong một căn phòng yên tĩnh với ánh sáng dịu, tránh các tác nhân kích thích (ví dụ như tiếng ồn lớn, không khí lạnh) vì chúng có thể làm tăng nguy cơ co thắt, co giật. Bệnh dại nguy hiểm như thế nào? Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh dại phổ biến trên toàn thế giới, là một trong những bệnh truyền nhiễm đáng sợ trong lịch sử nhân loại.
Virus dại hay virus gây bệnh dại (Rabies virus). Ảnh: Shutterstock Bệnh dại do Rabies virus gây ra. Rabies virus có trong nước bọt của những động vật bị bệnh dại. Hầu như luôn gây tử vong sau khi bệnh nhân xuất hiện các triệu chứng lâm sàng, nên virus bệnh dại được coi là virus có tỷ lệ tử vong nhiều nhất thế giới. Sau khi xâm nhập vào hệ thống thần kinh trung ương, virus tấn công não, khiến bệnh nhân sẽ bước vào giai đoạn viêm não với triệu chứng mất ngủ, sợ ánh sáng, tiếng động, gió nhẹ. Người bệnh rối loạn thần kinh thực vật như giãn đồng tử, tăng tiết nước bọt, vã mồ hôi, hạ huyết áp, đôi khi xuất tinh tự nhiên. Lúc này, cơ hội sống sót của bệnh nhân gần như bằng không. Thông thường, người bị nhiễm virus bệnh dại sẽ không có triệu chứng ngay lập tức. Virus sẽ nằm im trong cơ thể bệnh nhân từ 1-3 tháng, đây là thời kỳ ủ bệnh. Ở giai đoạn tiền triệu chứng (1-4 ngày), người bệnh có biểu hiện sợ hãi, đau đầu, sốt, mệt mỏi, khó chịu, tê, đau tại vết thương nơi virus xâm nhập. Triệu chứng sẽ xuất hiện khi virus di chuyển qua hệ thống thần kinh trung ương, tấn công não. Bệnh dại khi phát sẽ có 2 thể chính bao gồm thể viêm não và thể liệt: Thể viêm não: triệu chứng đầu tiên là sốt, nhức đầu hoặc kiệt sức, kèm theo chán ăn, mất ngủ , bồn chồn, đồng thời xuất hiện triệu chứng sợ nước, sợ gió. Ở giai đoạn tiến triển, bệnh nhân tăng tiết nước bọt nên không thể nhai, nuốt và thường xuyên khạc nhổ. Sau đó, đồng tử bệnh nhân sẽ bị giãn nên mắt nhìn sáng long sòng sọc, co thắt hầu họng, xuất tinh tự nhiên, cường dương, sẽ tử vong nhanh chóng Thể liệt: xuất hiện triệu chứng liệt từ tay, chân đến các cơ, rối loạn tiểu tiện, đại tiện. Ngay khi liệt lan đến cơ hô hấp thì bệnh nhân sẽ tử vong. Biểu hiện của bệnh dại ở người có nguy cơ bị bệnh dại không ai giống ai, mỗi người mỗi khác tùy cơ địa. Thông thường, bệnh nhân mắc bệnh dại có các dấu hiệu và triệu chứng như đau hoặc ngứa ở vết cắn (trên 80% các trường hợp); sốt, mệt mỏi, đau đầu kéo dài 2-4 ngày; sợ nước (chứng sợ nước); không chịu được tiếng ồn, ánh sáng hoặc không khí; tức giận, bứt rứt và trầm cảm; tăng động. Ở giai đoạn sau, chỉ thoáng nhìn thấy hình ảnh nước có thể gây co thắt ở cổ và họng. Nếu để đến lúc này trẻ mới đi chích vaccine thì quá muộn. "Hoàn toàn có thể tránh được nguy cơ tử vong bằng cách tiêm vaccine khi bị chó cắn. Tuyệt đối không nên tự chữa theo các phương pháp dân gian, kẻo bị biến chứng", BS.CKI Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC khẳng định. Khi trẻ bị chó mèo cắn, phụ huynh cũng tuyệt đối tránh sử dụng các chất kích thích vào vết thương như ớt bột, nước ép hoặc nhựa cây, axit hoặc kiềm; tránh băng bó, đắp thuốc kín vết thương, đồng thời tuyệt đối không dùng thuốc nam, không tự chữa, không nhờ thầy lang chữa bệnh dại.
Bệnh nhân bị chó cắn, tự chữa bằng cách "đắp tỏi", sau 3 ngày bị biến chứng mưng mủ, sưng tấy, đau nhức. Ảnh: VNVC Nếu gia đình có vật nuôi (chó, mèo...) cần phải cho đi chích ngừa định kỳ theo đúng quy định, phải kiểm soát vật nuôi như xích nhốt hoặc không thả rông ngoài đường. Nếu cho vật nuôi ra đường phải rọ mõm, đảm bảo an toàn cho người xung quanh. Biểu hiện bệnh dại ở chó, mèo dễ nhận biết. Vật nuôi sẽ có những sự thay đổi trong hành vi thông thường như cắm đầu cắm cổ chạy không có nguyên nhân, chui vào chỗ tối, hoảng sợ, sủa liên tục không ngừng, né tránh chủ, cắn khi không bị trêu chọc, tiết nhiều nước bọt hoặc sùi bọt mép. Vì đói nên con vật có thể nhai mọi thứ, nhiều con bị liệt hai chân nên đi vòng tròn. Tuệ Diễm |
