Giá trị nhân đạo của Truyện Kiều qua nhân vật Thúy Kiều

“Một nhà văn chân chính là một nhà nhân đạo từ trong cốt tủy”

Văn học Việt Nam sớm hướng về con người và những giá trị cốt lõi sâu sắc, không chỉ đơn thuần dừng lại ở phản ánh hiện thực, văn học có chức năng mạnh mẽ hơn, sâu sắc hơn, ấy là ca ngợi vẻ đẹp của con người, yêu thương những người cùng khổ. Hay nói cách khác, đây chính là tinh thần nhân đạo của văn học. Từ thời xa xưa, tinh thần nhân đạo vẫn luôn là sợi chỉ đó xuyên suốt và kết nối các tác phẩm văn học. Trong đó “Truyện Kiều” là một tác phẩm thấm nhuần tinh thần nhân đạo, với tiếng thương từ ngàn đời kết tinh trong từng con chữ, truyện Kiều trở thành tác phẩm chiếm trọn trái tim của người đọc.

Khái niệm tinh thần nhân đạo

Nhân đạo là một thuật ngữ Hán Việt, xuất phát từ chức năng của văn học. Nhân nghĩa là con người, đạo là đạo lý về tình thương, ghép lại, nhân đạo nghĩa là tình yêu thương con người. Nhân đạo có mối quan hệ mật thiết với giá trị nhân văn và nhân bản, tuy nhiên, lại là khái niệm mang tính bao trùm và chi phối mọi giá trị khác, kể cả giá trị hiện thực. Có thể nói, những nhà văn lớn đều hướng về con người, họ đặc biệt dành tình cảm cho những phận đời bất hạnh, khổ đau và là những giai cấp tận cùng của xã hội. Đây là những người không thể tìm được tiếng nói của mình, cũng như bị bóc lột, tước đoạt quyền làm người và quyền được sống. Nhưng lại không đủ sức mạnh đấu tranh, vì vậy văn học đặc biệt dành phần lớn tình cảm của mình để bảo vệ, yêu thương, đấu tranh cho những tầng lớp này, từ đó, trở thành tinh thần nhân đạo, một trong nhưng đặc điểm lớn của văn học Việt Nam.

Biểu hiện chính của tinh thần nhân đạo được thể hiện qua tấm lòng yêu thương con người, đồng cảm, sẻ chia và bảo vệ những giá trị nhân văn, ca ngợi vẻ đẹp của con người, đồng thời thể hiện ước mơ về một cuộc sống mới tốt đẹp hơn. Vì yêu thương con người, nên những nhà văn, nhà thơ căm ghét và đả kích hiện thực đã làm cho họ đau khổ. Giá trị nhân đạo là sự thăng hoa của cảm xúc nhà văn, kết hợp với tình yêu thương con người sâu sắc, là giá trị cao cả của văn học.

Giá trị nhân đạo trong truyện Kiều

Truyện Kiều là một trong những tác phẩm xuất sắc của văn học trung đại, đỉnh cao của tiếng Việt, với những giá trị sâu sắc mà nổi bật nhất là giá trị nhân đạo. Hơn mọi tác phẩm cùng thời, “truyện Kiều” vượt khỏi mảnh đất hiện thực để ca ngợi những vẻ đẹp tiềm tàng, khuất lấp của con người. Truyện Kiều là biểu hiện cao nhất của tinh thần nhân đạo.

* Đả kích hiện thực

Vì nhân đạo là yêu thương con người, vì quá yêu thương mà Nguyễn Du căm phẫn hiện thực xã hội phong kiến nguyên nhân chính đẩy những người mà tác giả yêu thương vào đường cùng của cuộc sống, tước đoạt mọi quyền cơ bản của họ. Hiện thực trong truyện Kiều, tác giả chủ yếu đả kích phê phán dựa trên cơ sở phản ánh hiện thực. Nổi bật nhất là phê phán gay gắt sự chi phối của đồng tiền. Đồng tiền trở thành một thế lực có sức mạnh khủng khiếp, chi phối mọi mối quan hệ. Con người ta mờ mắt bởi tiền, chà đạp nhau bởi tiền:

Trong tay sẵn có đồng tiền,

Dầu lòng đổi trắng thay đen khó gì.

Chỉ có ở truyện Kiều, đồng tiền mới được nâng lên làm một nhân vật thật sự. Song hành là thế lực quan lại, được sai khiến bởi đồng tiền, liên tiếp gây khó dễ và là nguyên nhân chính đẩy Kiều vào “đoạn trường tân thanh”. Vì chúng mà gia đình Thúy Kiều đang yên ấm phải thất tán. Vì chúng mà người con gái xinh đẹp, tài hoa như Thúy Kiều bị vùi dập một cách không thương tiếc. Mười lăm năm lưu lạc chính là mười lăm năm Kiều phải nếm trải, chịu đừng mọi nỗi oan khuất kinh khủng nhất. Phát hiện vĩ đại nhất và cũng đau đớn nhất của Nguyễn Du về thân phận con người là phát hiện về thân phận con người trong xã hội phong kiến. 

* Yêu thương con người

Đây là biểu hiện chính của tinh thần nhân đạo, vì vậy cũng chiếm dung lượn lớn nhất. Nhà thơ đặc biệt dành tình cảm nhiều cho Thúy Kiều, người phụ nữ tài sắc vẹn toàn với tấm lòng nhân hậu, song số phận lại quá đưa đẩy, nàng phải chịu một kiếp truân chuyên. Viết về Kiều, cô gái qua tay nhiều nhà chứa, nhiều người đàn ông nhưng lại luôn mang giọng điệu tôn trọng và đồng cảm. Ngòi bút thi nhân luôn lặn sâu vào tâm trạng nhân vật, phát hiện ra những nỗi đau đớn và miêu tả một cách cảm động về chúng. Ông xót thương cho một phận đời tài hoa nay lại trở thành món đồ không hơn không kém:

Đắn đo cân sắc cân tài

Ép cung cầm nguyệt thử tài quạt thơ

Mặn nồng một vẻ một ưa,

Bằng lòng khách mới tùy cơ dặt dìu.

Rằng: Mua ngọc đến Lam Kiều

Sính nghi xin dạy bao nhiêu cho tường?”

“Cò kè bớt một thêm hai

Vì vậy, tình yêu của Nguyễn Du được mở rộng ra, là những tiếng khóc thương cho những người con gái là nạn nhân của xã hội phong kiến. Nhà văn đặc biệt thương yêu Kiều, bằng trái tim của một con người đã trải qua rất nhiều khó khăn, vì vậy, ông tìm được cách thương giữa thế giới đầy rẫy những cách hận, chỉ có Nguyễn Du mới đồng cảm với nỗi đau của nhân vật, nỗi đau nhà tan, tình duyên lỡ làng, trửo thành món hàng mua qua bán lại. Nhà thơ hiểu rất rõ diễn biến tâm lý của nhân vật, để từ đó mà yêu, mà xót.

* Ca ngợi vẻ đẹp của con người

Giữa hiện thực quá đớn đau, đầy rẫy những kẻ chỉ biết đến tiền, đến quyền lực, nhà thơ Nguyễn Du vẫn tìm được vẻ đẹp của con người để ca ngợi và bảo vệ. Ông ca ngợi vẻ đẹp ngoại hình của Thúy Kiều:

Kiều càng sắc sảo mặn mà

So về tài sắc lại là phần hơn

Làn thu thủy, nét xuân sơn

Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh

Một vẻ đẹp vượt xa chuẩn mực của thiên nhiên. Nguyễn Du sử dụng thủ pháp ước lệ để xây dựng chân dung nhân vật, nhưng đối với Nguyễn Du, vẻ đẹp của con người không chỉ sánh ngang với thiên nhiên, mà thậm chí vượt qua thiên nhiên, khiến thiên nhiên phải “thua, nhường”, “ghen, hờn” trước sắc đẹp con người. Tiến bộ hơn các nhà thơ thời Trung Đại, Nguyễn Du còn đề cao người phụ nữ ở phương diện tài năng, ông đã xây dựng một nhân vật Thúy Kiều đa tài, mà tài nào cũng xuất sắc, tuyệt đỉnh:

“Thông minh vốn sẵn tính trời

Pha nghề thi họa đủ mùi ca ngâm

Cung thương làu bậc ngũ âm

Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương

Nhà thơ ca ngợi vẻ đẹp của Thúy Kiều ở mọi phương diện, với giọng điệu tôn trọng và tự hào về vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam. Ông dành sự tôn trọng cho những người phụ nữ, xây dựng ở họ vẻ đẹp kiên cường vốn chỉ tưởng có ở nam nhân. Không chỉ khẳng định vẻ đẹp con người từ hình thức, Nguyễn Du còn rất đề cao phẩm chất, nhân cách của những nhân vật lí tưởng. Nhân vật trung tâm trong Truyện Kiều (Thúy Kiều) có một lòng hiếu nghĩa sâu nặng với cha mẹ và thủy chung son sắc với người yêu. Để đáp đền công ơn cha mẹ, khi gia đình gặp biến, cha bị bắt, Kiều đã quyết định bán mình chuộc cha với một suy nghĩ dứt khoát: Làm con trước phải đền ơn sinh thành. Để rồi, khi phải dứt bỏ mối tình với chàng Kim, nàng vô cùng đau xót.

Cuối cùng, Nguyễn Du thể hiện niềm ước mơ của mình về một thế giới công bằng, thể hiện hi vọng về sự đổi thay của xã hội theo hướng tốt đẹp hơn. Đây là những biểu hiện của tinh thần nhân đạo trong truyện Kiều, là sợi chỉ đỏ xuyên suốt, với tình yêu thương của mình, nhà thơ đã viết nên một tuyệt tác khó ai có thể vượt qua.

Thảo Nguyên

Đề bài: Phân tích nhân vật Thuý Kiều để làm nổi bật giá trị nhân đạo của Truyện Kiều

• 

• 

• 

• 

Bài văn mẫu Phân tích nhân vật Thuý Kiều để làm nổi bật giá trị nhân đạo của Truyện Kiều

Bạn đang xem: Phân tích nhân vật Thuý Kiều để làm nổi bật giá trị nhân đạo của Truyện Kiều

“Truyện Kiều” của Nguyễn Du không còn là tác phẩm xa lạ đối với mỗi chúng ta.Tác phẩm được Nguyễn Du viết bằng chữ Nôm với 3254 câu thơ lục bát dựa trên cốt truyện “Kim Vân Kiều truyện” của Thanh Tâm Tài Nhân – tác giả nổi tiếng của văn học Trung Quốc.”Truyện Kiều” không chỉ mang ý nghĩa tố cáo hiện thực xã hội bất công, bạo tàn mà còn nổi bật bởi giá trị nhân đạo sâu sắc được thể hiện thông qua nhân vật Thúy Kiều.Đây là nhân vật chính của “Truyện Kiều” và cũng là nhân vật để lại nhiều ấn tượng trong lòng bạn đọc.

Giá trị nhân đạo là những tình cảm chân thành xuất phát từ trái tim người nghệ sĩ đối với nhân vật của mình nói riêng và những tình cảm đối với con người nói chung. Đó là những sự đồng cảm, niềm cảm thương dành cho những số phận bất hạnh.Bên cạnh đó, tác giả cũng thể hiện sự trân trọng, ngợi ca vẻ đẹp tâm hồn, niềm tin vào công lí xã hội và khát vọng về sự tự do trong tình yêu của con người.Những điều ấy đều được Nguyễn Du thể hiện qua nhân vật Thúy Kiều – một hồng nhan bạc phận để lại biết bao nỗi xót thương nơi độc giả.

Nguyễn Du đã ca ngợi vẻ đẹp của nàng bằng những câu thơ ước lệ đầy ấn tượng:

“Làn thu thủy nét xuân sơn

Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh

Một hai nghiêng nước nghiêng thành

Sắc đành đòi một, tài đành họa hai”.

Đôi mắt là cửa sổ của tâm hồn, là một người có cái nhìn tinh tế nên Nguyễn Du không thể bỏ qua chi tiết ấy.Đôi mắt của Thúy Kiều mang vẻ đẹp trong sáng của làn nước mùa thu, đôi lông mày thanh thoát như nét núi mùa xuân. Vẻ đẹp hình thể ấy khiến thiên nhiên như hoa, liễu cũng nảy sinh lòng đố kị. Phải chăng chi tiết ấy đã dự báo cho cuộc đời về sau của Thúy Kiều sẽ không được êm đềm trong “trướng rủ màn che” nữa mà sẽ gặp nhiều trắc trở, sóng gió? Các động từ “ghen” và “hờn” đã bộc lộ sự ghen ghét của thiên nhiên đối với vẻ đẹp “mười phân vẹn mười” của Thúy Kiều. Vẻ đẹp “nghiêng nước nghiêng thành”không ai sánh nổi đó trong nhân gian chỉ có duy nhất nàng Kiều còn về tài năng thì may mắn có người thứ hai. Kiều là một người vẹn toàn cả về nhan sắc và trí tuệ:

“Thông minh vốn sẵn tính trời

Pha nghề thi họa đủ mùi ca ngâm

Cung thương làu bậc ngũ âm

Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương”.

Trời phú cho nàng sự thông minh, tài giỏi nên nàng am hiểu và có tài năng cả về bốn lĩnh vực: cầm, kì, thi, họa nhưng nàng giỏi nhất là đàn. Kiều thuộc lòng năm nốt: cung, thương, dốc, chủy, vũ trong âm giai của nhạc cổ. Tài đàn của nàng vượt xa, “ăn đứt” mọi người. Không những thế, nàng còn sáng tác “thiên Bạc mệnh” mang âm hưởng đau khổ, sầu não.

Vẻ đẹp của Thúy Kiều trở nên toàn diện hơn bởi sự hiếu thảo với cha mẹ và lòng chung thủy với người yêu:

“Duyên hội ngộ, đức cù lao

Chữ tình chữ hiếu bên nào nặng hơn?

Để lời thệ hải minh sơn

Làm con trước phải đền ơn sinh thành”.

Kiều đau đớn nhường nào khi phải lựa chọn giữa chữ hiếu và chữ tình.Nàng đã chấp nhận hi sinh tình yêu với Kim Trọng để bán mình chuộc cha và em.Ngay cả khi ở lầu Ngưng Bích, nỗi nhớ cha mẹ lại càng da diết và khôn nguôi. Nàng thương cha mẹ đã về già mà nàng thì không thể ở bên cạnh chăm sóc:

“Xót người tựa cửa hôm mai

Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ”.

Giá trị nhân đạo của “Truyện Kiều” còn được thể hiện trong tình yêu của Thúy Kiều với Kim Trọng. Đó cũng là quan niệm về một tình yêu tự do của đại thi hào Nguyễn Du. Mới gặp nhau lần đầu tiên trong tiết thanh minh nhưng cả “người quốc sắc” và “kẻ thiên tài” đều “tình trong như đã mặt ngoài còn e”. Để rồi từ đó, Kim Trọng thuê trọ gần nhà Thúy Kiều để được trông thấy nàng còn Thúy Kiều thì “xăm xăm băng lối vườn khuya một mình” sang nhà Kim Trọng để thề nguyền “trăm năm tạc một chữ đồng đến xương”. Tình yêu của họ là tình yêu tự do, chủ động, xuất phát từ sự tự nguyện của hai phía. Nó đã phá tan đi những lễ giáo phong kiến trói buộc người phụ nữ vào những quy tắc, luật lệ hà khắc. Họ hoàn toàn bị động và không có quyền chủ động trong tình yêu.Lòng thủy chung với chàng Kim đã khiến Thúy Kiều vô cùng đau đớn khi trao duyên lại cho Thúy Vân và mong em sẽ thay mình thực hiện lời thề nguyền với Kim Trọng.

Cuộc đời nàng là một chuỗi các bi kịch tiếp nối nhau.Tình yêu say đắm với Kim Trọng chưa được bao lâu thì “giữa đường đứt gánh tương tư” bởi biến cố bất ngờ mà gia đình Thúy Kiều gặp phải. Tình yêu tan vỡ, hai người phải chịu cảnh chia li, xa cách trong một thời gian dài và khi gặp lại nhau tuy tình cảm dành cho nhau vẫn còn nhưng hai người lại chọn cách ứng xử “duyên đôi lứa cũng là duyên bạn bầy”.

Song song với bi kịch tình yêu là bi kịch bị chà đạp lên nhân phẩm. Để có tiền chuộc cha và em, Kiều đã bán mình cho Mã giám Sinh để làm vợnhưng kẻ lọc lừa, xảo trá ấy đã bán Kiều vào lầu xanh khiến nàng phải “thanh lâu hai lượt, thanh y hai lần”. Nàng gặp phải những kẻ buôn thịt bán người đầy mưu mô như Tú Bà, Bạc Bà, Bạc Hạnh, Mã Giám Sinh, Sở Khanh,…Thúy Kiều phải sống cuộc sống ô nhục ở chốn lầu xanh nhơ nhớp. Đó là bức tranh hiện thực mà tác giả muốn tố cáo. Nguyễn Du đã lên án xã hội vì đồng tiền mà nhân phẩm con người bị chà đạp, sức mạnh của đồng tiền có thể đổi trắng thay đen, khiến những con người vô tội phải chịu nỗi oan uổng.

Bàn về giá trị nhân đạo của “Truyện Kiều”, Mộng Liên Đường đã đưa ra nhận định xác đáng: “Lời văn tả ra hình như máu chảy ở đầu ngọn bút, nước mắt thấm trên tờ giấy khiến ai đọc cũng thấm thía ngậm ngùi”. Quả đúng là như vậy, Nguyễn Du viết về thân phận người phụ nữ bằng bao nhiêu sự xót xa, đồng cảm:

“Đau đớn thay phận đàn bà

Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung”

Ông đau đớn cho số phận của Thúy Kiều phải chịu sự vùi dập. Ông cũng trân trọng khát vọng về một tình yêu tự do, khát vọng sống và khát vọng hạnh phúc của nàng. “Nếu không phải con mắt trông thấu sáu cõi, tấm lòng nghĩ suốt cả nghìn đời thì không tài nào có được bút lực ấy” (Mộng Liên Đường).Nếu không phải một nhà thơ có tình yêu thương đối với những con người bất hạnh thì có lẽ Nguyễn Du đã không viết nên được tác phẩm “Truyện Kiều” nổi tiếng không chỉ trong nước mà còn được dịch ra nhiều thứ tiếng nước ngoài.

Thúy Kiều là nhân vật Nguyễn Du gửi gắm những tư tưởng nhân đạo của mình.Đồng thời, nàng cũng là nhân vật thể hiện giá trị nhân đạo của toàn bộ thiên kiệt tác. “Truyện Kiều” đã đánh thức trái tim của mỗi chúng ta, khiến chúng ta rơi lệ bởi sự thương xót cho nhân vật Thúy Kiều. “Truyện Kiều” là di sản vĩ đại, là linh hồn của dân tộc Việt Nam. “Truyện Kiều còn, tiếng ta còn, tiếng ta còn, nước ta còn” (Phạm Quỳnh).

Truyện Kiều là tác phẩm nổi tiếng của nhà thơ Nguyễn Du, bên cạnh bài làm văn Phân tích nhân vật Thuý Kiều để làm nổi bật giá trị nhân đạo của Truyện Kiều, thầy cô và các bạn học sinh cùng tìm hiểu thêm các bài làm văn mẫu như Phân tích hình ảnh thiên nhiên trong truyện Kiều, Nghệ thuật miêu tả nhân vật trong Truyện Kiều, Cảm nghĩ của em về nhân vật Từ Hải trong Truyện Kiều, Vẻ đẹp ngôn từ trong truyện Kiều, Tóm tắt Truyện Kiều hay cả các phần Soạn bài Truyện Kiều.

Đăng bởi: THPT Sóc Trăng

Chuyên mục: Giáo Dục