Người ta không chọn phương pháp chiết cành để nhân giống xoài là vì

Nhân giống vô tính cây xoài bằng các phương pháp từ khâu chọn giống đến cách làm.

Có thể áp dụng các phương pháp nhân giống cây ăn quả như gieo hạt, chiết cành, giâm cành và nghép. Phổ biến nhất hiện nay là gieo hạt và ghép.

1. Gieo hạt

Đây là phương pháp nhân giống xoài rất phổ biến ở nước ta và môt số nước khác.

Vì hạt của nhiều giống xoài có hiện tượng đa phôi. Cây mọc lên từ phôi vô tính thường giữ nguyên đước những đặc tính tốt của cây mẹ tuy thời gian ra hoa kết quả có chậm hơn so với cây xoài ghép. Cây mọc từ hạt khoẻ và lâu cỗi hơn so với xoài ghép.

Nên chọn quả để lấy hạt ở những cây giống tốt, có năng suất cao, phẩm chất quả thơm ngon, cây đang thời kì sung sức.

Hạt xoài nếu để lâu thì sức nảy mầm càng kém. Thu hoạch hạt xong cần rửa sạch phơi trong bóng râm sau đó đem gieo vào vườn ươm với khoảng cách 10-15cm, độ sâu 3-5cm. Hạt xoài dẹt hơi cong, khi gieo nên đặt hạt nằm nghiêng, phía cong ở bụng xuống phía dưới.

2. Ghép

Với xoài có thể dùng nhiều phương pháp ghép: Ghép áp, ghép mắt (ghép chữ T, ghép cửa sổ), ghép cảnh, ghép nêm cối, ghép dưới vỏ, ghép chẻ bên… Nhưng phổ biến nhất đối với xoài là ghép áp và ghép mắt.

Gốc ghép

Chọn hạt từ các giống xoài địa phương, các giống bán hoang dại như xoài rừng, xoài lá nhỏ, cây muỗm, cây quéo…, vì những giống này có khả năng thích nghi với điều kiện khí hậu đất đai của địa phương. Nên chọn những giống xoài ở nhóm đa phôi làm gốc ghép để giữ được độ đồng đều trong vườn ươm. Quan sát kỹ vườn gieo hạt thì sẽ thấy cùng một hạt xoài có thể cho nhiều cây con, thông thường cây con mọc yếu ở trường hợp sau. Chăm sóc cây con như đã nói ở phần gieo hạt sau thời gian 1-2 năm là có thể ghép được.

+ Ghép áp: Đây là phương pháp dễ làm nhất trong các phương pháp ghép, đạt tỷ lệ sống cao, cây khoẻ mọc nhanh nhưng mất nhiều công, tốn kém nhất là việc đưa cây con vào sát với cành của cây mẹ được ghép.

Cây con đến tuổi ghép (8-12 tháng) đánh trồng vào chậu đất hoặc giỏ tre (có thể ươm hạt trong bầu polyetylen) sau 2-4 tuần lễ khi cây đã hồi phục thì đặt lên giàn ứng với vị trí của cành ghép. cành ghép chọn trên cây giống tốt, khỏe có độ lớn tương với thân cây gốc ghép.

Dùng dao sắc cắt một lát dài chừng 6-7cm đến tận lõi gỗ ở cả cây ghép lẫn cành ghép. Áp sát hai cành này lại, dùng dây nilông hoặc dây gai buộc chăt, dùng sáp hay nến bôi chỗ buộc để nước mưa khỏi thấm vào, tránh cho chỗ ghép bị mất nước hoặc bị thối. Sau 2-4 tháng vết ghép dính liền và có thể cắt rời khỏi cây mẹ. Muốn cho cây ghép được tốt sau 4 tuần khi ghép xong nên khuyên một vòng ở cành ghép, phía dưới chỗ ghép. Thời vụ ghép nên tiến hành vào thời kí cây xoài sinh trưởng mạnh. Ví dụ ở nước ta nên ghép vào đầu hoặc cuối mùa mưa. Ở Pakistan người ta dùng gốc ghép từ 1-2tháng tuối khi cây còn non, các quá trình phân chia tế bào mạnh ghép áp rất dễ sống và nhanh liền vết ghép.

+ ghép mắt: Cách ghép giống như ghép chữ T, ghép cửa sổ, ghép mắt có mảnh gỗ nhỏ đối với cam quýt.

Muốn ghép mắt tốt, đạt tỷ lệ sống cao, cây con ở vườn ươm phải được chăm sóc tốt, bón phân đầy đủ, có độ tuổi từ 1-2 năm, có đường kính gốc 1,2-2cm (đo chỗ cách gốc 20cm) và ghép vào thời vụ cây có nhiều nhựa, dể bóc vỏ, có khả năng tiếp hợp tốt. Mắt ghép cũng nên chọn ở nhưng cành bánh tẻ, còn non, vỏ cành màu xanh. Trước khi cắt cành ghép để lấy mắt có thể xử lý như sau: Cắt ngọn, loại bỏ phần non vỏ màu xanh hay mới chuyển hồng.

Dùng kéo cắt lá nhưng vẫn để nguyên phần cuống. Khoảng độ 2 tuần lễ sau mắt ở nách đã phồng lên lúc đó cắt cả cành xuống để cắt mắt hoặc bóc mắt đem ghép.

Có nơi trước lúc lấy mắt ghép vài ba tuần người ta dùng dao khoanh một khoanh vỏ ở chân cành, khi lấy mắt đem ghép tỷ lệ sống cao hơn. Hiện nay nhiều nơi nhân giống xoài bằng phương pháp chiết cành, nhất là ở các tỉnh phía Nam.

3. Giâm cành

Theo Garner (1976) để đạt được tỷ lệ ra rễ cao khi giâm cành cần chú ý một số điểm sau:

– Lấy cành phía gốc làm hom, tỷ lệ sống cao hơn khi lấy phía ngọn.

– Tuổi cây 4 – 5 năm thì tỷ lệ sống cao hơn khi lấy hom ở các cây 9 – 10 năm.

– Cành dùng để cắm hom phải hoá gỗ, dùng cành non thì tỷ lệ ra rễ thấp.

– Cành dài 15 cm, đường kính cành 4 – 6 mm, có 4 – 5 mắt dùng cắm hom dễ sống nhất.

– Hom giữ lại 1 -2 lá và cắt đi 1/2 phiến lá thì ra rễ nhiều hơn hom cắt hết lá.

– Thời gian cắm cành thuận tiện là đầu mùa mưa.

– Dùng các chất kích thích như IBA sẽ tăng tỷ lệ ra rễ.

– Khi pH 4,5 – 7,0 dùng đất mùn trộn cát thì tỷ lệ cắm cành sống cao nhất.

4. Chiết cành

Cách làm giống như đối với vải, nhãn. Để tăng cường khả năng ra rễ của cành chiết cần sử dụng thêm các chất kích thích sinh trưởng như NAA, IBA v.v… Chú ý đến tuổi của cây mẹ, không nên quá già và chọn các cành ngoài tán cây để chiết. Cần chọn thời vụ chiết thích hợp ở mỗi vùng.

Xoài là loài cây ăn trái tương đối phổ biến ở nước ta. Không chỉ đem lại hương vị ngọt mát mà còn bổ sung rất nhiều chất dinh dưỡng. Xoài cũng đem lại nguồn thu kinh tế cho nhiều vùng của nước ta.

Có nhiều cách để nhân giống và trồng xoài như trồng từ hạt, ghép cây, chiết cành,… Hôm nay Niêm giám sẽ chia sẻ với bạn cách chiết cành xoài và chăm sóc sau khi chiết cực hiệu quả.

Tổng quan về xoài

Để chiết cành và chăm sóc chúng một cách hiệu quả nhất, chúng ta hãy tìm hiểu tổng quan về xoài nhé.

Xoài có tên khoa học là  Mangifera indica trong Tiếng Anh còn gọi là mango. Cây xoài thường mọc thẳng, đẻ nhánh nhiều, thân dày, tán rộng, tròn. Lá cây có màu xanh đen bóng. Chúng có hình elip hoặc hình mũi mác với cuống lá dài. 

Hoa xoài nở thành cụm dày đặc với các cánh hoa màu hồng kem. Quả có nhiều hình dạng nhưng nhìn chung có hình bầu dục gần giống, hai bên không đều nhau. Quả có thịt tương đối dày và bao quanh hạt.

Thịt quả mềm và có màu vàng cam tươi. Vỏ quả có màu xanh vàng đến đỏ. Cây xoài có thể phát triển đến chiều cao 45 m và sống lâu năm có thể lên tới trên 100 năm. Xoài được cho là có nguồn gốc từ Ấn Độ và Myanma.

Cây xoài phát triển tốt nhất ở vùng khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới điển hình như Việt Nam. Cây phát triển tối ưu ở nhiệt độ 24 – 27 °C. Xoài có thể chịu được hầu hết mọi loại đất miễn là thoát nước tốt. 

Chúng sẽ tăng trưởng tối ưu sẽ đạt được ở đất giàu dinh dưỡng và thoát nước tốt. Tuy nhiên, những loại đất quá giàu dinh dưỡng sẽ thúc đẩy sự phát triển lá và cây và có thể không phát triển hoa và quả.

Giống như nhiều cây cùng họ như cam, chanh, bưởi.. trồng xoài từ hạt có thể mất nhiều thời gian để ra quả. Thời gian đó có thể kéo dài tới hơn mười năm. Và cũng khó chắc rằng quả sẽ có mùi vị giống như quả mà bạn lấy hạt.

Chiết cành là một phương pháp nhân giống xoài nhanh và hiệu quả. Cây sẽ ra quả sớm hơn và quả sẽ có mùi vị giống như cây mẹ.

5 bước chiết cành xoài

Nguyên lý của việc chiết này được cho là sự gián đoạn chuyển động của các chất hữu cơ như carbohydrate, auxin và các yếu tố tăng trưởng khác từ lá xuống gốc cây. Những vật liệu này tích tại khu vực bầu. Tại đây có môi trường đất giàu dinh dưỡng sẽ kích thích sự ra rễ.

Nên xem:   Nhân giống lan hồ điệp "đơn giản" mà hiệu quả ngay tại nhà

Bước 1: Chuẩn bị dụng cụ chiết cành

Chiết cành xoài tốt nhất là khi cây bắt đầu một mùa phát triển mới. Khi này cũng sẽ dễ dàng để loại bỏ cây hơn do chúng có lớp nhựa bên dưới. Thời điểm này cũng thích hợp để cây tạo rễ trước khi bước vào những giai đoạn thời tiết khắc nghiệt hơn.

Bạn có thể xác định thời điểm này khi cây bắt đầu có các chồi chuyển xanh màu xanh. Ở nước ta, các chuyên gia nông nghiệp khuyên rằng nên chiết vào mùa xuân. Đây là thời điểm ấm áp và xoài đang phát triển mạnh mẽ.

Khi chiết cành cũng nên tránh chiết vào mùa đông sẽ ảnh hưởng tới sự phát triển của cây. Đặc biệt là khu vực miền Bắc có mùa đông tương đối lạnh sẽ có thể gây chết mất cành chiết.

Trước khi chiết cành xoài bạn cần chuẩn bị một số dụng cụ. Bao gồm dao sắc, kéo, cưa. Một số nguyên liệu cần sử dụng để chiết cành là đất bó cây, ni lông bó cây, dây lạt hoặc dù,..

Nếu có điều kiện hãy khử trùng dao và kéo bằng cồn trước khi tiến hành chiết cây. Hoặc không bạn có thể rửa chúng bằng nước sạch và phơi khô.

Bước 2: Chọn cây và cành chiết

Hiện nay trên thị trường có rất nhiều loài xoài với các đặc tính khác nhau. Phổ biến ở Việt Nam là các loại xoài như xoài cát, xoài xiêm, xoài bưởi. Bạn nên chọn những loại phù hợp với điều kiện trồng trọt của bạn.

Về cành cây bạn nên chiết cành từ những cây xoài tươi tốt, đang phát triển không có dấu hiệu sâu bệnh. Các cây có độ tuổi từ 5 năm tới 15 năm là hợp lý nhất. Bạn cũng nên chọn những cây đã từng ra trái ít nhất một tới hai mùa để đảm bảo giống cây tốt nhất.

Với những cây xoài đã già hơn, bạn chỉ nên chiết những cành còn trẻ. Và tốt nhất không nên chiết trong giai đoạn cây đang ra hoa kết trái. Điều này không chỉ ảnh hưởng tới năng suất ra quả mà còn khiến tỉ lệ chiết thành công của bạn giảm xuống.

Các cành có đường kính khoảng từ 1 cm tới 1.5 cm là hợp lý để chiết, các cành này nên có ít nhất một năm tuổi. Bạn cũng nên làm thông thoáng các cành chiết trước khi bắt đầu.

Dùng kéo hoặc cưa tỉa bớt cành yếu, cành già cỗi. Điều này vừa giúp bạn dễ thao tác trong chiết cành vừa giúp cây thông thoáng tập trung cho phát triển cành chiết.

Bước 3: Khoanh và lột vỏ

Bước tiếp theo đó là khoanh và lột vỏ. Vào mùa xuân sẽ dễ lột vỏ hơn. Dùng dao sắc rạch hai đường quanh cành cách nhau khoảng một 2cm. Tiếp tục cắt vuông góc qua vỏ cây giữa hai vết cắt này. Sau đó bóc vỏ giữa hai vết cắt đó.

Nên xem:   Cách trồng nhãn trên đất ruộng

Nếu có thời gian bạn nên để vết cắt một tới hai ngày rồi mới tiến hành bó đất. Một số người nói rằng, bạn có thể dùng dao cùn cạo một lớp mỏng sau khi bóc vỏ. Tuy nhiên cách này yêu cầu bạn có một số kĩ năng nhận biết nhất định. Nếu cạo quá sâu có thể khiến cành kém phát triển thậm chí chết.

Bạn cũng có thể dùng thuốc kích thích ra rễ bôi vào vết cắt để cành ra rễ tốt hơn. Các chế phẩm thuốc kích rễ hiện nay được bán khá phổ biến trên thị trường. Bạn chỉ cần chấm một ít thuốc kích thích vào bông gòn và bôi vào chỗ lột vỏ trước khi bó bầu.

Việc cạo hay để vết bóc vỏ một thời gian sẽ làm gián đoạn dòng chảy của nước và chất dinh dưỡng từ rễ cây đến cuối cành. Bạn hãy nhớ làm cho vết cắt thật sắc và gọn gàng. Đây là vị trí mà rễ mới sẽ bắt đầu phát triển.

Bước 4: Bọc đất

Đất dùng để bó cành nên là đất thịt giàu dinh dưỡng, tơi xốp có khả năng giữ nước tốt. Các chuyên gia nông nghiệp khuyên bạn có thể chọn các đất thịt làm tới chúng. Có thể trộn thêm ít rơm băm nhỏ hoặc một chút phân chuồng.

Sau đó làm ướt đất bằng nước đến khi có thể nặn đất thành những hình gần cầu kích thước cỡ bằng nắm tay. Tuy nhiên đất cũng không nên có quá nhiều nước sẽ khiến việc bó bầu trở nên khó khăn.

Bạn có thể kiểm tra xem có bị thừa nước hay không bằng cách nắm đất trên tay nếu chúng chảy xuống chứng tỏ đã quá nhão. Bạn cần trộn thêm đất khi đó. Nếu đất nằm im thì coi như hỗn hợp đất tọa bầu đã đạt yêu cầu.

Số lượng bầu nên tương đương số cành bạn chiết, không nên làm thừa tránh lãng phí.

Bước 5: Bọc giấy bóng và buộc cố định

Sau khi bọc đất quanh vị trí bóc vỏ bạn cần bọc chúng lại bằng ni lông. Kích thước tùy vào bầu đất nhưng thông thường có hình vuông hoặc hình chữ nhật cỡ khoảng dài khoảng 40 cm rộng khoảng 30cm. Bạn cũng nên dùng ni lông có màu trong để dễ dàng quan sát trong lúc chúng phát triển.

Buộc chặt hai đầu bằng lạt hoặc dây dù và không để cho khí và nước lọt vào. Vậy là xong quá trình chiết bây giờ bạn chỉ cần chăm sóc cây và đợi khoảng 2 tới 3 tháng là cây sẽ ra rễ.

Chăm sóc sau khi chiết

Sau khi chiết cành bạn cần chú ý tới cành chiết. Nếu bầu cây bị ánh nắng trực tiếp chiếu vào quá nhiều, bạn nên che phủ cho nó. Những ngày mưa nhiều có thể có nước đọng trong bầu cây. Hãy tạo một lỗ nhỏ để thoát nước.

Nên xem:   Cách khắc phục hiện tượng vú sữa ra hoa không đậu quả

Khi bạn đã tạo những lỗ nhỏ thì vào những ngày nắng thì cây có thể cần tưới thêm nước để không bị khô. Nếu không tạo lỗ, bầu cây sẽ có thể giữ ẩm trong suốt quá trình mà không cần tưới thêm.

Các cành gần bầu cây nên được loại bỏ. Bạn có thể nhìn thấy quá trình chúng ra rễ trong khi bọc bầu bằng ni lông trong sau khoảng 7 tuần.

Trồng cây con

Bạn có thể tách các cành chiết ra trồng khi nhìn thấy các rễ xung quanh bầu chuyển từ màu trắng trong sang màu vàng nhạt. Thông thường sẽ là khoảng 2 tới 3 tháng hoặc có thể kéo dài tới 4 hoặc 5 tháng. Tuy nhiên không nên muộn hơn, hoặc để sáng tới mùa thu hay mùa đông sẽ ảnh hưởng tới sự phát triển cây.

Cắt nhánh cây ngay bên dưới bầu rễ mới, nên cắt bằng kéo sắc hoặc cưa sắt để tránh làm hỏng rễ. Trồng vào chậu hoặc khu vực trồng cây con. Khu vực nên nên được làm ẩm một ngày trước khi trồng. Nên dùng thuổng hay xẻng tạo những hố tương đối lớn để trồng cây.

Phân thường xuyên để kích thích cây non hình thành bộ rễ lớn hơn. Bạn cũng có thể bổ sung thêm chất kích rễ cho cây. Cũng nên tránh khu vực nhiều gió hoặc nhiều người đi qua. Nước nên được cung cấp thường xuyên vào buổi sáng sớm hoặc chiều muộn.

Rễ cây lúc này còn nhỏ sẽ có nhiều hạn chế trong cung cấp chất dinh dưỡng cho cây. Do đó hãy giữ cây trong bóng râm khoảng 5 tới 6 tháng cho tới khi cây ra được vài lớp lá mới. Sau đó hãy trồng nó ra ngoài ruộng vườn.

Dinh dưỡng từ xoài

Xoài là một loại trái cây ít calo, giàu chất xơ. Xoài cũng là một nguồn cung cấp vitamin A và C. Ngoài ra nó còn cũng chứa nhiều chất dinh dưỡng khác như folate, B6, sắt, canxi, kẽm và vitamin E.

Xoài không chỉ là một loài trái cây thanh mát mà còn là một nguồn cung cấp chất chống oxy hóa dồi dào. Chúng có chứa một số chất phytochemical như gallotannin và mangiferin đã được nghiên cứu là lợi ích sức khỏe của con người.

Xoài còn có nhiều lợi ích trong việc hỗ trợ tiêu hóa, giúp tim mạch khỏe mạnh. Ăn xoài thường xuyên cũng giúp cho bạn có mái tóc đẹp hơn và một trái tim khỏe mạnh, phòng chống đột quỵ cũng như nhồi máu cơ tim.

Trên đây là những chia sẻ về cách chiết cành xoài. Như bạn có thể thấy quá trình chiết cành không hề khó nếu bạn có những kĩ thuật cơ bản. Hy vọng nó sẽ giúp ích cho bạn. Chúc bạn may mắn và thành công.

Theo: Biển Lặng