Tia hồng ngoại và tia tử ngoại đều có
|
Tia hồng ngoại và tia tử ngoại là hai tia mà mắt thường không nhìn thấy được, nhưng chúng lại có chung bản chất với ánh sáng nhìn thấy. Trong bài này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu sâu hơn về hai loại tia cực kì quan trọng này nhé! Thí nghiệm: Dựng lại thí nghiệm của Newton khi làm thí nghiệm về sự tán sắc ánh sáng. Ngoài ra ta đặt một mối hàn H của một cặp nhiệt điện chạy vào chỗ một màu nào đó trên quang phổ, còn mối hàn H’ còn lại nhúng vào trong cốc nước đá đang tan. Từ từ đưa mối hàn H từ đầu đỏ Đ đến đầu tím T của quang phổ, ta thấy dù H ở chỗ nào, kim của điện kế cũng lệch. Điều đó chứng tỏ bức xạ Mặt Trời đã làm nóng mối hàn. Đưa mối hàn ra khỏi đầu Đ, tới điểm A chẳng hạn, thì của điện kế vẫn lệch, thậm chí lệch nhiều hơn so với lúc ở Đ; đưa mối hàn ra khỏi đầu T, đến điểm B chẳng hạn, kim điện kế tiếp tục bị lệch. Đặc biệt, nếu ta thay màn M bằng một tấm bìa có phủ bột huỳnh quang thì thấy ở phần màu tím và phần kéo dài của quang phổ khỏi màu tím, bột huỳnh quang phát sáng rất mạnh.  Vậy ta rút ra được kết luận:
Như ta đã biết, tia hồng ngoại và tia tử ngoại được phát hiện bằng cùng một dụng cụ, và dựa trên cùng 1 thí nghiệm nên ta có thể rút ra được rằng hai loại tia trên có cùng bản chất với tia sáng thông thường. Tia tử ngoại và tia hồng ngoại đều không thể nhìn thấy bằng mắt thường. Chúng có các đặc điểm cơ bản của sóng điện từ. Tia hồng ngoại và tia tử ngoại tuân theo có những tính chất chung:
Mọi vật có nhiệt độ cao hơn 0 K đều phát ra tia hồng ngoại. Để phân biệt tia hồng ngoại vật phát ra, vật phải có nhiệt độ cao hơn môi trường. Cơ thể người phát ra tia hồng ngoại có bước sóng của từ 9 μm. Trong kĩ thuật, để tạo ra chùm tia hồng ngoại định hướng, người ta dùng đèn dây tóc nhiệt độ thấp hoặc dùng điôt phát quang hồng ngoại. a) Tính chất nổi bật nhất của tia hồng ngoại chính là tác dụng nhiệt rất mạnh. Người ta áp dụng tính chất này để sấy khô, sưởi ấm, bảo quản,… b) Tia hồng ngoại có khả năng gây ra một số phản ứng hóa học. Nhờ đó, ta có thể xem được các bức ảnh chụp ảnh ban đêm chính là nhờ tính chất này của tia hồng ngoại. c) Tia hồng ngoại cũng có thể biến điệu được như sóng điện từ cao tần. Giúp chế tạo những bộ điều khiển từ xa. d) Lĩnh vực quân sự chính là nơi tia hồng ngoại có nhiều ứng dụng đa dạng nhất: ống nhòm hồng ngoại để quan sát và lái xe bán đêm; camera hồng ngoại chụp ảnh, quay phim trong đêm; tên lửa tìm mục tiêu tự động dựa trên tia hồng ngoại do mục tiêu phát ra. Những vật có nhiệt độ cao từ 2000 độ C trở lên đều phát ra tia tử ngoại. Nhiệt độ của vật càng cao thì phổ tử ngoại của vật càng kéo dài hơn về phía sóng ngắn. Một số nguồn phát ra tia tử ngoại mạnh: Hồ quang điện, bề mặt của Mặt Trời. Trong các phòng thí nghiệm, đèn hơi thủy ngân được sử dụng chủ yếu để tạo nguồn phát tia tử ngoại. a) Tác dụng lên phim ảnh; do đó thường dùng phim ảnh để nghiên cứu tia tử ngoại. b) Kích thích sự phát quang của nhiều chất, ví dụ: kẽm sunfua, cadimi sunfua,… Áp dụng để tìm vết nứt trên bề mặt các vật bằng kim loại. c) Kích thích nhiều phản ứng hóa học: phản ứng biến đổi oxi thành ô zôn, phản ứng tổng hợp vitamin D,… Được dùng làm tác nhân gây phản ứng hóa học. d) Ion hóa không khí và nhiều chất khác. Gây tác dụng quang điện. e) Có tác dụng sinh học: hủy hoại tế bào da, võng mạc; diệt khuẩn, nấm mốc. f) Bị nước, thủy tinh,… hấp thụ mạnh. g) Trong y học tia tử ngoại được áp dụng để chữa nhiều bệnh, ví dụ như còi xương. Tia tử ngoại có thể đi xuyên qua thạch anh nhưng lại bị thủy tinh và nước hấp thụ mạnh. Tầng ô zôn hấp thụ hầu hết các tia có bước sóng dưới 300 nm. Đóng vai trò như tấm áo giáp bảo vệ sinh trái đất, hạn chế tác dụng hủy diệt của tia tử ngoại.
Câu 1: Tia hồng ngoại có: Quảng cáo A. tần số lớn hơn tần số của ánh sáng nhìn thấy B. bước sóng nhỏ hơn bước sóng của tia tử ngoại C. tác dụng lên loại kính ảnh đặc biệt D. tốc độ truyền đi luôn nhỏ hơn tốc độ của ánh sáng nhìn thấy
- Tia hồng ngoại có có bản chất là các bức xạ điện từ có bước sóng lớn hơn bước sóng ánh sáng đỏ và nhỏ hơn bước sóng của sóng vô tuyến. (1mm ≥ λ ≥ 0,76μm) - Tính chất và công dụng của tia hồng ngoại: + Tác dụng chủ yếu của tia hồng ngoại là tác dụng nhiệt, dùng sấy khô, sưởi... + Gây là phản ứng quang hóa nên được dùng chụp ảnh đêm. + Ít bị tán xạ, dùng chụp ảnh qua sương mù, khói, mây... + Có khả năng biến điệu nên có thể dùng ở các thiết bị điều khiển… + Gây ra hiện tượng quang điện trong ở một số chất bán dẫn Chọn đáp án C Câu 2: Tia hồng ngoại có bước sóng nằm trong khoảng từ: A. 10-10 m đến 10-8 m. B. 10-9 m đến 4.10-7 m. C. 4.10-7 m đến 7,5.10-7 m. D. 7,6.10-7 m đến 10-3 m. Quảng cáo
- Tia hồng ngoại có có bản chất là các bức xạ điện từ có bước sóng lớn hơn bước sóng ánh sáng đỏ và nhỏ hơn bước sóng của sóng vô tuyến. (1mm ≥ λ ≥ 0,76μm) Chọn đáp án D Câu 3: Tia hồng ngoại được ứng dụng: A. để tiệt trùng trong bảo quản thực phẩm B. trong điều khiển từ xa của tivi C. trong y tế để chụp điện D. trong công nghiệp để tìm khuyết tật của sản phẩm
- Tia hồng ngoại có khả năng biến điệu nên có thể dùng ở các thiết bị điều khiển… Chọn đáp án B Câu 4: Tia hồng ngoại không có tính chất: A. có tác dụng nhiệt rõ rệt B. làm ion hóa không khí C. mang năng lượng D. phản xạ, khúc xạ, giao thoa
- Tia hồng ngoại không có tính chất làm ion hóa không khí. Chọn đáp án B Câu 5: Vật chỉ phát ra tia hồng ngoại mà không phát ánh sáng đỏ là: A. vật có nhiệt độ nhỏ hơn 500°C B. vật có nhiệt độ lớn hơn 500°C và nhỏ hơn 2500°C C. vật có nhiệt độ lớn hơn 2500°C D. mọi vật được nung nóng
- Vật chỉ phát ra tia hồng ngoại mà không phát ánh sáng đỏ là vật có nhiệt độ nhỏ hơn 500°C. Chọn đáp án A Quảng cáo Câu 6: Tìm phát biểu sai về tia hồng ngoại: A. Tia hồng ngoại do các vật nung nóng phát ra B. Tác dụng nổi bật nhất của tia hồng ngoại là tác dụng nhiệt C. Tia hồng ngoại làm phát quang một số chất D. Tia hông ngoại không có tác dụng ion hóa
- Tia hồng ngoại không thể làm phát quang một số chất. Chọn đáp án C Câu 7: Tia tử ngoại có bước sóng nằm trong khoảng: A. 10-7m đến 7,6.10-9m B. 4.10-7 m đến 10-9 m C. 4.10-7 m đến 10-12 m D. 7,6.10-7 m đến 10-9 m
- Tia tử ngoại là các bức xạ điện từ mà mắt ta không nhìn thấy được (còn gọi là các bức xạ ngoài vùng khả kiến) có bước sóng từ vài nanômét đến 0,38μm (lớn hơn bước sóng của tia X và nhỏ hơn bước sóng của ánh sáng tím). Chọn đáp án B Câu 8: Tìm phát biểu sai: A. Tia tử ngoại không bị thủy tinh hấp thụ B. Tia tử ngoại có tác dụng lên kính ảnh C. Vật có nhiệt độ trên 3000°C phát ra tia tử ngoại rất mạnh D. Tia tử ngoại là sóng điện từ có bước sóng nhỏ hơn bước sóng của ánh sáng tím.
- Tính chất của ti tử ngoại: + Tác dụng mạnh lên kính ảnh + Ion hóa chất khí. + Bị nước và thủy tinh hấp thụ mạnh nhưng ít bị thạch anh hấp thụ. + Kích thích phát quang nhiều chất + Gây ra các phản ứng quang hóa + Diệt tế bào, làm mờ mắt, đen da, diệt khuẩn, nấm mốc. + Gây ra một số hiện tượng quang điện. Chọn đáp án A Câu 9: Chọn phát biểu đúng: A. Khi đi qua các chất, tia tử ngoại luôn luôn bị hấp thụ ít hơn ánh sáng nhìn thấy B. Tia tử ngoại có tác dụng lên kính ảnh còn tia hồng ngoại thì không C. Khi truyền tới một vật, chỉ có tia hồng ngoại mới làm vật nóng lên D. Tia hồng ngoại và tia tử ngoại đều có tác dụng sinh học
- A sai, ví dụ khi truyền qua một số loại thủy tinh trong suốt, tia tử ngoại bị hấp thụ nhiều hơn ánh sáng trông thấy. - B sai vì tia hồng ngoại cũng có tác dụng lên một số loại kính ảnh thích hợp. Chọn đáp án D Câu 10: Tia tử ngoại không được ứng dụng để: A. dò tìm khuyết tật bên trong sản phẩm làm bằng kim loại B. dò khuyết tật trên bề mặt sản phẩm kim loại C. gây ra hiện tượng quang điện D. làm ion hóa khí.
- Tia tử ngoại không được ứng dụng để dò tìm khuyết tật bên trong sản phẩm làm bằng kim loại mà dùng để tìm vết nứt trên bề mặt nhẵn. Chọn đáp án A Câu 11: Nguồn không phát ra tia tử ngoại là: A. Mặt Trời B. Hồ quang điện C. Đèn cao áp thủy ngân D. Bếp điện
- Nguồn phát tia tử ngoại: + Đèn hơi thủy ngân. Mặt trời. + Vật nóng trên 2000°C. + Hồ quang điện, hoặc vật nóng sáng trên 3000°C là nguồn tự ngoại phổ biến. Chọn đáp án D Câu 12: Nguồn nào sau đây phát ra tia tử ngoại mạch nhất so với các nguồn còn lại? A. Lò sưởi điện B. Hồ quang điện C. Lò vi sóng D. Đèn ống
- Hồ quang điện là nguồn phát ra tia tử ngoại mạch nhất so với các nguồn còn lại. Chọn đáp án B Câu 13: Tìm phát biểu sai về tia hồng ngoại và tia tử ngoại: A. Đều có cùng tốc độ trong chân không B. Đều có tác dụng lên kính ảnh C. Đều không nhìn thấy bằng mắt thường D. Đều có tác dụng làm phát quang một số chất
- Tia hồng ngoại không có tác dụng làm phát quang một số chất. Chọn đáp án D Câu 14: Tìm phát biểu sai: A. Tia hồng ngoại có bản chất là sóng điện từ B. Tia tử ngoại có thể làm phát quang một số chất C. Tia X có tốc độ gần bằng tốc độ ánh sáng D. Tia X có tác dụng mạnh lên kính ảnh
- Tia X có bản chất là các bức xạ điện từ có bước sóng nhỏ hơn bước sóng của tia tử ngoại. (10-8 m ≥ λ ≥ 10-11m) nên có tốc độ bằng tốc độ ánh sáng. Chọn đáp án C Câu 15: Phát biểu nào sau đây không đúng? A. Tia hồng ngoại và tử ngoại đều có thể làm đen kính ảnh. B. Tia hồng ngoại và tử ngoại có cùng bản chất. C. Tia tử ngoại có tần số lớn hơn tia hồng ngoại. D. Tia tử ngoại có bước sóng lớn hơn bước sóng tia hồng ngoại.
- Tia tử ngoại có bước sóng nhỏ hơn bước sóng tia hồng ngoại. Chọn đáp án D Câu 16: Tia hồng ngoại và tia tử ngoại đều: A. là sóng điện từ có tần số lớn hơn tần số của ánh sáng nhìn thấy. B. có khả năng ion hóa được chất khí. C. có khả năng giao thoa, nhiễu xạ. D. bị lệch trong điện trường và từ trường.
- Tia hồng ngoại và tia tử ngoại đều các bức xạ điện từ nên có khả năng giao thoa, nhiễu xạ. Chọn đáp án C Câu 17: Tích chất nào sau đây không phải của tia hồng ngoại? A. không có khả năng gây hiệu ứng quang điện trong đối với các chất bán dẫn. B. có tác dụng nhiệt. C. có thể tác dụng lên một số loại kính ảnh. D. không nhìn thấy được.
- Tia hồng ngoại gây ra hiện tượng quang điện trong ở một số chất bán dẫn. Chọn đáp án A Xem thêm Bài tập trắc nghiệm Vật Lí 12 ôn thi THPT Quốc gia có đáp án hay khác:
Giới thiệu kênh Youtube VietJack
|
