Chỉ ra các chi tiết nói lên hoàn cảnh xuất hiện của các nhân vật trong bài Đêm nay Bác không ngủ
Câu 1: Show Phương thức biểu đạt chính trong đoạn thơ trên là phương thúc tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm Câu 2: Bài thơ có nhân vật:anh đội viên và Bác Hồ Các chi tiết nói lên hoàn cảnh xuất hiện của các nhân vật là: – Thấy trời khuya lắm rồi – Lặng yên bên bếp lửa – Ngoài trời mưa lâm thâm – Mái lều tranh xơ xác Đêm nay ở chiến khi ngoài trời mưa lâm thâm, có anh đội viên nửa đêm giật mình tỉnh giấc. Hình ảnh đập vào mắt anh là Bác Hồ đang ngồi lặng yên bên bếp lửa. Mái tóc Bác đã bạc đi rất nhiều. Đêm khuya thanh vắng, Bác lặng lẽ rón chân đi tới kéo chăn cho từng người. Thấy Bác tới gần, anh đội viên kẽ hỏi:” Bác ơi! Bác chưa ngủ ạ? Bác có lạnh lắm không ạ?’. Nghe thế, Bác đáp lại anh đội viên bằng giọng trầm ấm:” Chú cứ việc ngủ ngon để mai còn đi đánh giặc”. Nghe lời Bác, anh đội viên chìm vào giấc ngủ tiếp nhưng dường như lúc này giấc ngủ cũng không còn được sâu như lúc đầu nữa. Những câu hỏi được đặt ra quanh quẩn trong đầu không hiểu vì sao Bác thao thức đến vậy. Lần thứ ba thức dậy, thắc mắc của a đã được giải đáp, Bác thức trong đêm là vì lo việc nước, thương đoàn dân công thương mọi người còn đang vất vả. Xúc động trước tình thương của Bác, anh thức luôn cùng Bác đêm đó. Câu 3: + Các từ láy có trong khổ thứ 2 là:trầm ngâm,lâm thâm,xơ xác +Tác dụng:để làm tăng giá trọ biểu cảm vào miêu tả cho khổ thơ Câu 4: Càng tìm hiểu về cuộc đời vĩ đại và cao đẹp của Bác, em càng kính yêu và tự hào về Bác hơn. Điều đó khơi dậy trong em mong muốn học tập, phấn đấu, tu dưỡng và rèn luyện để trở thành con người có ích cho xã hội. Bác là tinh hoa khí phách của dân tộc, cuộc đời của Bác là một tấm gương sáng. Bởi vậy mà chúng ta cần “Sống, chiến đấu, lao động và học tập theo gương Bác Hồ vĩ đại” Những bài hát và bài thơ về bác Hồ:
Đêm nay Bác không ngủ - Hoàn cảnh sáng tác, Dàn ý phân tích tác phẩm được VnDoc sưu tầm và đăng tải nhằm giới thiệu Nội dung tác phẩm, Hoàn cảnh sáng tác nằm trong chương trình giảng dạy môn Ngữ văn lớp 6. Mời quý thầy cô cùng các bạn tham khảo tài liệu dưới đây. Đêm nay Bác không ngủ - Minh Huệ
Lưu ý: Nếu bạn muốn Tải bài viết này về máy tính hoặc điện thoại, vui lòng kéo xuống cuối bài viết. Để giao lưu và dễ dàng chia sẻ các tài liệu học tập hay lớp 6 để chuẩn bị cho năm học mới, mời các bạn tham gia nhóm facebook Tài liệu học tập lớp 6. I. Đôi nét về tác giả: Minh Huệ (1927 - 2003)- Tên khai sinh: Nguyễn Đức Thái - Quê quán: Bên Thủy, nay thuộc phường Quang Trung, thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An - Bút danh: Mai Quốc Minh, Nguyễn Thái, Minh Huệ (bút danh Minh Huệ được biết đến nhiều nhất) - Cuộc đời:
- Sự nghiệp sáng tác:
- Giải thưởng: được Nhà nước Việt Nam tặng giải thưởng Nhà nước về văn học, nghệ thuật. II.Đôi nét về tác phẩm Đêm nay Bác không ngủ1. Xuất xứ - Bài thơ Đêm nay Bác không ngủ được:
2. Hoàn cảnh sáng tác Bài thơ Đêm nay Bác không ngủ được sáng tác dựa trên một sự kiện có thật: trong chiến dịch Biên giới cuối năm 1950, Bác Hồ đã trực tiếp ra mặt trận theo dõi và chỉ huy cuộc kháng chiến của nhân dân ta. Và trong hồi kí của mình, nhà thơ đã kể lại cuộc gặp gỡ với một chú bộ đội vừa từ Việt Bắc trở về. Trong cuộc gặp gỡ ấy, tác giả đã lắng nghe kỉ niệm được gặp Bác trong một đêm hành quân đi chiến dịch Biên giới của chú bộ đội. Vô cùng xúc động trước tình cảm, hành động của Bác, Minh Huệ đã sáng tác ngay bài thơ Đêm nay Bác không ngủ. 3. Thể loại - Thơ 5 chữ (thể ngũ ngôn) 4. Phương thức biểu đạt - PTBĐ tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm 5. Ngôi kể - Ngôi thứ 3 - Tác dụng: Góc nhìn từ bên ngoài giúp cho việc miêu tả những hành động, suy nghĩ của cả 2 nhân vật trong bài thơ được toàn diện và khách quan hơn. Khiến người đọc dễ dàng cảm nhận, đồng điệu với tâm hồn, lắng lo, suy tư của cả Bác và anh chiến sĩ. 6. Bố cục bài thơ Đêm nay Bác không ngủ Gồm 3 phần:
7. Giá trị nội dung bài thơ Đêm nay Bác không ngủ Qua câu chuyện về một đêm không ngủ của Bác Hồ trên đường đi chiến dịch, bài thơ đã thể hiện tấm lòng yêu thương sâu sắc, rộng lớn của Bác với bộ đội và nhân dân,tình cảm yêu kính, cảm phục của người chiến sĩ đối với lãnh tụ. 8. Giá trị nghệ thuật bài thơ Đêm nay Bác không ngủ - Thể thơ năm chữ, có nhiều vần liền thích hợp với lối kể chuyện - Kết hợp nhiều phương thức biểu đạt: tự sự, miêu tả, biểu cảm - Sử dụng linh hoạt biện pháp tu từ so sánh, kết hợp với nhiều từ láy, từ tượng hình - Sử dụng nhiều chi tiết giản dị, chân thực và cảm động III. Dàn ý phân tích bài thơ Đêm nay Bác không ngủ1. Mở bài - Khái quát những hiểu biết của bản thân về Bác Hồ - vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc - Giới thiệu khái quát về tác giả Minh Huệ - Giới thiệu về bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” (xuất xứ, khái quát giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật…) 2. Thân bài 2.1. Hình tượng Bác Hồ a. Hình dáng, tư thế - Trong đêm đông giá rét, mưa lâm thâm, Bác không nằm ngủ như mọi người mà một mình ngồi trầm tư bên bếp lửa để lo nghĩ cho đất nước: "Mà sao Bác vẫn ngồi Đêm nay Bác không ngủ" - Bác thức với vẻ mặt trầm ngâm, chắn chắn Bác đang suy nghĩ, trăn trở rất nhiều về vận mệnh đất nước. Suốt cuộc đời Bác luôn dành sự quan tâm, lắng lo cho đất nước, cho muôn dân chứ không lúc nào Bác suy nghĩ cho riêng bản thân mình cả: "Lặng yên bên bếp lửa Vẻ mặt Bác trầm ngâm" b. Cử chỉ, hành động "Bác vẫn ngồi đinh ninh Chòm râu im phăn phắc" → Hình ảnh hoán dụ "chòm râu" ý chỉ hình ảnh Bác ngồi yên lặng, không có bất kì hành động nào, đến chòm râu cũng yên lặng theo. → Suốt đêm đông rét mướt, Bác ngồi yên lặng, trầm tư suy nghĩ không tạo nên âm thanh ồn ào nào ảnh hưởng đến các chiến sĩ đang ngủ cả → Thể hiện sự tập trung, kiên định khi suy nghĩ của Bác, đồng thời thể hiện sự tinh tế, chu đáo của Bác "Rồi Bác đi dém chăn Từng người từng người một Sợ cháu mình giật thột Bác nhón chân nhẹ nhàng" → Hành động đi dém chăn cho các chiến sĩ đã thể hiện sự quan tâm, thương yêu như một người cha dành cho các con của Bác. Đồng thời thể hiện mối quan hệ thân thiết, gắn bó giữa lãnh tụ và các chiến sĩ. → Chi tiết "nhón chân nhẹ nhàng" thể hiện được sự tinh thế và sự quan tâm của Bác dành cho các chú chiến sĩ. Vì lo cho giấc ngủ của các anh nên Bác đã đi thật nhẹ nhàng. Bác kiên trì dém chăn cho từng chiến sĩ, để các anh không bị lạnh. "Đêm nay Bác ngồi đó Đêm nay Bác không ngủ Vì một lẽ thường tình Bác là Hồ Chí Minh" → Hành động không ngủ, lo lắng cho chiến sĩ, cho dân tộc của Bác được xem là rất thường tình - bởi vì hình tượng của Bác vô cùng to lớn và vĩ đại. Bác từ trước đến nay luôn là vị lãnh tụ thương dân như con, vì nước quên mình. Chính vì thế, hình tượng của Bác nay lại càng vĩ đại hơn, gần gũi và thân thiết hơn. c. Lời nói - Xưng hô: chú - Bác → Xưng hô vô cùng thân mật, gần gũi - không hề có sự xa cách giữa vị lãnh tụ của một quốc gia với một người lính - qua đó thể hiện tấm lòng nhân hậu của Người. - Ngôn từ: không cầu kì, hoa lệ mà giản dị, thân thiết - giúp kéo gần khoảng cách giữa Bác và anh chiến sĩ. - Nội dung: "Chú cứ việc ngủ ngon Ngày mai đi đánh giặc Bác thức thì mặc Bác" → Lời nói thể hiện sự quan tâm đến cuộc sống của chiến sĩ - muốn các anh được ngủ thật ngon, có sức khỏe, trạng thái thật tốt - lời quan tâm đơn giản những thấm đượm tình cảm của người cha. → Cùng với đó, Bác không quên nhắc nhở về nhiệm vụ quan trọng nhất lúc này - đó là đánh giặc - đây là vấn đề được coi trọng nhất → Vì thế, mọi người cần dồn toàn lực cho việc đánh giặc, dù là Bác cũng không để ảnh hưởng đến việc chung. "Bác ngủ không an lòng ... Bác thương đoàn dân công Đêm nay ngủ ngoài rừng Rải lá cây làm chiếu Manh áo phủ làm chăn ... Trời thì mưa lâm thâm Làm sao cho khỏi ướt! Càng thương càng nóng ruột Mong trời sáng mau mau" → Đến đây lý do mà Bác thức cả đêm đã được sáng rõ: Bác không ngủ được vì quá lo lắng cho các chiến sĩ, đoàn dân công đang phải chịu khổ, chịu rét để tham gia góp sức cho cuộc kháng chiến của toàn dân ngoài kia. → Vì quá lo lắng, nên người không cách nào ngủ được, cồn cào hết cả ruột gan → Từ đó, tô đậm hơn hình ảnh người cha già nhân hậu của Bác Hồ. 2.2. Tâm tư của người chiến sĩ a. Trong lần thức dậy thứ nhất: - Anh đã rất thương Bác khi đã khuya như vậy mà Bác vẫn chưa ngủ "Càng nhìn lại càng thương" - Chính vì thế anh rất lo lắng khi thấy Bác cứ thức hoài:
→ Những lo lắng, trăn trở của anh chiến sĩ đã thể hiện được tình yêu thương, quý trọng, kính mến của anh chiến sĩ nói riêng và cả dân tộc nói chung dành cho người cha già vĩ đại. - Cảm nhận về Bác của anh chiến sĩ: "Người Cha mái tóc bạc Đốt lửa cho anh nằm" → Từ Cha được viết hoa như một danh từ riêng, bởi Bác đã luôn quan tâm, chăm sóc đến từng chi tiết cho các chiến sĩ và người dân. Bác đối xử với mọi người bằng tình thương của một người cha hiền hậu. Đối với anh chiến sĩ, Bác chính là một người cha vĩ đại. "Bóng bác cao lồng lộng Ấm hơn ngọn lửa hồng" → Tác giả so sánh hình bóng bác với ngọn lửa hồng - điểm chung ở đây chính là sự ấm áp, sưởi ấm tâm hồn, trái tim và cả con người. Sự quan tâm, yêu thương, dìu dắt được thể hiện trong từng hành động (dém chăn, nhón chân nhẹ nhàng) của Bác. → Hơn thế nữa, sự tồn tại của Bác chính là ánh sáng soi đường, dẫn lối cho nhân dân ta chiến đấu dành lại độc lập, bước khỏi đêm trường nô lệ, giống như ánh lửa bập bùng soi sáng cho ta trong đêm. Đối với anh, Bác vô cùng cao lớn và vĩ đại ⇔ Như vậy, các khổ thơ đã thể hiện sự quan tâm, yêu thương, kính trọng, ngưỡng mộ và quý mến Bác của anh chiến sĩ - và đây cũng là những tình cảm chung của hàng triệu người dân Việt nam. b. Trong lần thức dậy thứ 3: - Khi anh thức dậy lần thứ 3 thì đêm đã quá nửa, vì vậy khi thấy Bác vẫn còn thức, anh vô cùng hoảng hốt → Sự hoảng hốt ấy, chính bởi anh quá lo lắng cho sức khỏe của Bác. - Vì thế lần này anh đã tìm cách thuyết phục Bác đi ngủ: "Anh vội vàng nằng nặc - Mời Bác ngủ Bác ơi! Trời sắp sáng mất rồi Bác ơi! Mời Bác ngủ!"
→ Khổ thơ thể hiện rõ nét những tình cảm thân thiết, sự quan tâm, yêu thương của anh chiến sĩ dành cho Bác Hồ. c. Anh chiến sĩ quyết định thức đêm cùng Bác "Anh đội viên nhìn Bác Bác nhìn ngọn lửa hồng Lòng vui sướng mênh mông Anh thức luôn cùng Bác" → Khi không thể khuyên Bác đi ngủ được và thấu hiểu lý do cao cả mà Bác không ngủ, anh chiến sĩ đã quyết định thức đêm cùng Bác → Anh thức cùng niềm vui sướng, hạnh phúc mênh mông trong lòng mình:
3. Kết bài - Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ:
- Cảm nhận của bản thân về Bác. Như vậy là chúng tôi đã giới thiệu cho các bạn bài Đêm nay Bác không ngủ - Hoàn cảnh sáng tác, Dàn ý phân tích tác phẩm. Mời các bạn tham khảo thêm đề thi học kì 1 lớp 6, văn mẫu lớp 6 cho các bạn tham khảo ý tưởng khi viết bài. Ngoài ra các bạn có thể xem thêm chuyên mục Soạn văn 6 mà VnDoc đã chuẩn bị để học tốt hơn môn Ngữ văn lớp 6. Mời các em học sinh, các thầy cô cùng các bậc phụ huynh tham khảo. Các bài liên quan đến tác phẩm:
|